Йўлдошев н.Қ., Болтабаев м. Р., Тошходжаев м. М

Хизмат ваколатларини топшириш – раҳбарнинг иш соҳасидаги 
вазифалари ёки фаолиятининг бир қисмини қўл остидагиларга топшириши. 
Вазифа(фаолият) билан айни бир вақтда унинг бажарилиши учун махсус 
соҳада керакли компетенция ва ваколатлар ҳам топширилади. Бунда раҳбар 
топширилиши мумкин бўлмаган раҳбарлик учун жавобгарликни ўзида 
сақлаб қолади.  
Ходимлар – ишлаб чиқариш ёки бошқарув амалиётини бажарувчи ва 
меҳнат воситаларидан фойдаланиб меҳнат предметларини қайта ишлаш 
билан машғул барча ходимлар.  
Ходимларни бошқариш – инсон феъл-атворига аниқ мақсадни кўзлаб 
таъсир ўтказиш маъносини билдиради ва ходимларнинг имкониятлари билан 
ташкилотнинг мақсадлари, стратегияси, ривожланиш шарт-шароитларини 
мувофиқлаштиришни кўзлайди. 
Хулқни бошқариш – ташкилотдаги ходимларнинг одоб-ахлоқ 
тамойилларини ва меъёрларини шакллантириш ва рўёбга чиқариш чора-
тадбирлари тизими. 
Этика – эзгулик ва ёвузлик, ахлоқ ва одоб тўғрисидаги, инсоннинг 
жамиятдаги бурчи, ҳаёт ва фаолиятнинг маъноси ҳақидаги тушунчаларга 

---

353 
мувофиқ инсон ҳаракатлари ва хулқ-одоби тарзи.У одамларнинг жамиятдаги, 
оиладаги, ишлаб чиқариш соҳасидаги одоб меъёрларини, жумладан, 
менежер, ҳар қандай тадбиркор кўзлайдиган олий мақсадлар тизимини акс 
эттиради.
Яккаҳокимлик – бошқарувни ташкил қилишнинг шакли, муассаса ёки 
ташкилотнинг бошқарув органи (унинг тузилмавий бўлинмаси) бошлиғи 
лавозимида ўз ваколатлари юзасидан ҳуқуқий мажбурий қарорлар қабул 
қилишга ҳаққи бор бир одам туради. Яккаҳокимлик тезкорлик билан 
қарорлар қабул қилиш имконини беради, ушбу орган, ташкилот, 
муассасадаги ишларнинг умумий ҳолати учун шахсий жавобгарликни 
оширади. 
Ўзини ўзи бошқариш – 1. Менежернинг ўзини шахс сифатида 
ривожлантириши ва шахсий фаолиятини ташкиллаштириши бўлиб, кундалик 
амалиётда замонавий иш услубларидан изчиллик билан мақсадга мувофиқ
фойдаланиш, шунингдек, унинг ўзини ривожлантиришидир. 2. Менежернинг 
кўпроқ қуйи ташкилий поғонада намоён бўлувчи, ўзини ўзи 
ташкиллаштириш устунлиги шароитидаги иши.
Ҳокимият – кимнидир ёки ниманидир идора қилмоқ, бошқа одамлар 
феъл-атворига таъсир ўтказмоқ қобилияти, ҳуқуқи ва имконияти. Ҳокимият 
бир шахсга, гуруҳга ва умуман ташкилотга тегишли бўлиши мумкин. 
Ҳокимиятнинг қуйидаги турлари мавжуд: мажбурлашга, мукофотлашга 
асосланган ҳокимият, қонуний (анъанавий) ҳокимият, эксперт ва намуна 
ҳокимияти . 

---

354