Йўлдошев н.Қ., Болтабаев м. Р., Тошходжаев м. М

Бошқарув усуллари – қўйилган мақсадларга эришиш учун бошқарувчи 
кичик тизим – бошқарув субъектининг бошқарилувчи кичик тизим – 
бошқарув объектига таъсир кўрсатиш воситалари. Биргаликдаги меҳнат 
жараёнида юзага келган ўзига хос муносабатларни ҳисобга олиб, жамоавий 
ишлаб чиқаришга хос объектив қонуниятлар асосида бошқарувни таснифлаш 
жуда катта аҳамиятга эгадир. Шу хусусиятга кўра унинг маъмурий, 
иқтисодий ва ижтимоий-руҳий усуллари мавжуд. 
Бошқарув функциялари – бошқарув фаолиятининг нисбатан мустақил, 
махсус ва алоҳида турлари. Бошқарувнинг умумий ва махсус функциялари 
мавжуд. 
Етакчилик - бошқарувдаги ҳамжиҳатликнинг ўзига хос тури бўлиб, 
ҳокимият турли манбаларининг энг самарали бирлашувига асосланган ҳамда 
инсонларни умумий мақсадларга эришишга ундашга йўналтирилгандир. . 
Етакчи – жамоа фаолиятининг ташкилотчиси ва ташаббускори бўлган 
аъзоси, у атрофдагилар эҳтиёжларини қондира олувчи ягона шахс сифатида 
руҳан эътироф этилади. Бунда етакчи келажак ва унга олиб борувчи йўлни 
аниқ кўра олади. У буюрмайди, бошқаларни ўз орқасидан эргаштиради, улар 
эса етакчига тобе сифатида эмас, издош сифатида қарайдилар. 

---

345 
Ижтимоий-руҳий муҳит - 
ижтимоий гуруҳнинг барқарор ҳиссий-
руҳий ҳолати бўлиб, шахслараро муносабатларнинг қадрият мезонлари ва 
характерини акс эттиради. У ходимлар кайфиятига, уларнинг меҳнатдан 
мамнунлигига бевосита таъсир қилиб, шу орқали, охир-оқибат, ходимлар 
қўнимсизлигига, меҳнат унумдорлигига таъсир қилади. Ижобий муҳитнинг 
энг муҳим белгилари: гуруҳ аъзоларининг бир-бирига ишончи ва юксак 
талабчанлиги; иш юзасидан хайрихоҳлик билан танқид қилиш; ўз фикрини 
эркин ифодалаш; қўл остидагиларга босим ўтказмаслик; жамоанинг 
вазифалари ва ишларнинг аҳволи ҳақида аъзоларнинг етарлича 
хабардорлиги; жамоага мансубликдан мамнунлик ва ш.к. 
Имиж – 1. Ишчан одамнинг бошқалардан фарқли хусусиятлари, нуфузи 
ҳақида атрофдагилар наздида шаклланадиган тимсоли. 2. Фирма, товар, 
хизматнинг бозордаги мавқеини ва истеъмолчининг фирма маркасига 
содиқлигини таъминловчи тимсоли. 
Ишдаги этикет – муайян ижтимоий муҳитда қарор опган хулқ-атвор ва 
унга риоя этиш таомиллари. Инсон хулқ-атворини тартибга солиш(таомилга 
киритиш) шаклларидан бири ҳам этикет дейилади. Этикет қоидалари фақат 
расмий тусда бўлиб, киши олдида эркин танлаш муаммосни келтириб 
чиқармайди. 
Ишонтириш – ўз нуқтаи назарини самарали етказиш. У намуна кучига ва 
эксперт ҳукмига асосланган. Бунда ижрочи нимани ва нима учун қилишни 
тўлалигича англайди. Раҳбар ижрочига нима қилиш кераклигини худди 
“сотган”дай бўлади.