Jismoniy tarbiya

giperstepik.
Odam ning 
tuzilishi 
tanasining 
uzunligiga 
va 
enining 
m utanosibligiga,  suyak  va  mushaklarning  qanday  rivojlanganligiga 
bogMiq.

---

Normastinik turdagi  odam tanasining tuzilishi,  tananinguzunlik 
va  ko‘ndalang  o'lcham lari  va  qismlarining  bir-biriga  to ‘g ‘ri  kelishi.. 
tananing  asosiy  a ’zolari:  suyak,  mushak  va  yog ‘ning  me’yoriaa 
bo‘lishiga  aytiladi.  Astepik turdagi  odamlarda  tananing  uzunligi  eniga 
nisbatan  ancha  uzunroq  va  a ’zolari  yaxshi  rivojlanmagan  bo‘ladi. 
G iperstepik  turdagi  odamlar  tanasining  eni  b o ‘yiga  nisbatan  uzun 
bo‘lib,  suyak va mushak tolalari yaxshi rivojlanmagan boMadi.  Tananing 
tuzilishi  va  fiziologik  funksiyalari  orasidagi  bogMiqlikni  hamda 
odamning  xulqi  va  kasaliklarini  aniqlash  m aqsadida  odam  tanasining 
tuzilishi va uning mijozi  aniqlanadi.
Antropometriya
Antropometriya  -   odam  tanasini  maxsus  asboblar  bilan 
o ‘lchashdir. 
Bu 
o‘lchovlarda 
quyidagi 
asosiy 
antropometrik 
ko‘rsatkichlar aniqlanadi: tananing uzunligi va vazni,  ko‘krak qafasining 
doirasi  uzunligi,  o'pkaning  havo  sig‘imi,  q o ‘l  mushaklarining  kuclv. 
jism oniy  sifatlarni  rivojlantirish  bilan  organizm ning  o ‘sishi 
л 
shakllanishi hamda hayotiy faoliyatining o ‘ziga xosligi.
0 ‘quv  muassasalarida  tibbiy  nazorat  jarayonida  har  bh 
talabaning  sog‘ligini  nazorat  qilish  maqsadida  «jismoniy  rivojlanish 
atamasi  qoMlaniladi.  Biroq  katta  yoshdagi  odam lar  uchun  «jismoniy 
rivojlanish»  tushunchasi  rivojlanish  mezoni  b o ‘laolmaydi,  balki  ауш 
paytda  organizmning  mustahkam va jismoniy  kuch  zaxirasining mezoni 
bo‘lib  xizmat  qiladi.  Bunda  «jismoniy  adolat»  atamasini  ishlatish 
to‘g ‘riroq  hisoblanadi.  Chunki  jismoniy  sifatlar  (kuch,  chidamlilik, 
egiluvchanlik, 
chaqqonlik, 
tezkorlik  va 
abjirlik) 
va  jismoniy 
tayyorgarlikni 
o‘rganish 
maqsadida 
antropometriya 
hajmi 
kengaytiriladi.
Antropometriya  yordamida  olingan  m e’yorlar  bir yoki  bir  necha 
uslublar 
yordamida  jism oniy 
rivojlanishni 
baholash 
maqsadida 
qoMlaniladi.  Ular  standart  va  korrelyatsiya  uslublaridir  (12-jadvalga 
qarang).

---

12-jadval