Jismoniy tarbiya gigiyenasi va sportning tibbiy fiziologik asoslari

Kotov-Deshin sinamasi
. Bu sinama chiniqqan, malakali sportchilarda o`tkaziladi. 
1.Tinch holatda tomir urishi soni va arterial qon bosimi aniqlanadi, jadvalga yoziladi.
2.Tekshiriluvchi joyida 3 daqiqa davomida daqiqasiga 180 qadam tezlikda yuguradi (qiz va 
ayollar 2 daqiqa). Yugurgan paytda yuguruvchining tizzasi sonining gorizontal holatigacha 
ko’tarilishi kerak. Tekshiruvchi soat soniyaomeriga qarab turadi. 
3. Sinama to’xtashi bilanoq tomir urishi va arterial qon bosimi aniqlanadi, jadvalga yoziladi.
- o’zgarishlar yuqoridagi sinamalarga o’xshash bo`ladi; 
- 5 daqiqa dam olgandan so’ng o`zgarishlar tinch holatdagiga tenglashsa, sportchi yaxshi 
chiniqqan deb baholanadi. Tiklanish vaqti uzaysa, chiniqish darajasi past deb baholanadi.
Letunov sinamasi.
Bu sinama yaxshi chiniqqan, yuqori malakali sportchilarda o’tkaziladi. 
Sinama 3 qismdan iborat:
Sinamadan oldin tinch holatda tomir urishi va arterial qon bosimi aniqlanadi, jadvalga 
yoziladi. 
So’ngra sinamaning 3 ta qismi quyidagi tartibda bajariladi:
Sinamaning birinchi qismi: 
a) tinch holatda tomir urishi soni, arterial qon bosimi aniqlanadi, jadvalga yoziladi. 
b) Tekshiriluvchi 30 soniya davomida 20 marta o’tirib turadi. Tekshiruvchi soat 
soniyaomeriga qarab turadi. 
d) 3 daqiqa dam oladi. Bu payt tomir urishi va arterial qon bosimi aniqlanadi, jadvalga 
yoziladi.
Sinamaning ikkinchi qismi: 

---

a) 15 soniya davomida maksimal tezlik bilan joyida yuguradi.
b) 4 daqiqa dam oladi. Bu payt tomir urishi, qon bosimi; 
Sinamaning uchinchi qismi: 
a)
3 daqiqa davomida daqiqasiga 180 qadam tezlikda joyida yuguradi.
b)
5 daqiqa dam oladi. Bu payt tomir urishi, qon bosimi aniqlanadi, jadvalga yoziladi. 
c)
Sinama natijasini baholash:
1. Sinamaning birinchi qismidan so’ng, 3 daqiqa dam olish paytida tomir urishi va qon bosimi 
ikki marta aniqlanadi, ya’ni sinama tugashi bilanoq va 2,5 daqiqa dam olgandan so’ng (jadvalga 
yoziladi).
2. Sinamaning ikkinchi qismidan keyin 4 daqiqa dam olish paytida tomir urishi va qon bosimi 
4 marta aniqlanadi. Sinama tugashi bilanoq, birinchi daqiqada, so’ngra har 1 daqiqa o’tganidan 
so’ng.
3. Sinamaning uchinchi qismidan keyin 5 daqiqa dam olish paytida tomir urishi va qon 
bosimi 5 marta aniqlanadi: Sinama tugashi bilanoq, so’ngra har 1 daqiqada.
Baholash:
Sinamaning har bir qismida olingan natijalar jadvalga yoziladi. Ular bo’yicha 
sportchining chiniqqanlik darajasi baholanadi.