Jismoniy tarbiya gigiyenasi va sportning tibbiy fiziologik asoslari

---

JISMONIY TARBIYA GIGIYENASI VA SPORTNING TIBBIY FIZIOLOGIK ASOSLARI 
F A N I D A N LABORATORIA MASHG’ULOTI I S H L A N M A S I
 
1-mavzu:
BOLALAR VA O‘SPIRINLAR ORGANIZMINING ISH FAOLIYATIGA JISMONIY 
YUKLAMALARNING TA`SIRI. JISMONIY TARBIYA BILAN SHUG‘ULLANUVCHILARNI 
TEKSHIRISH SHAKLLARI VA USLUBLARI. MASSAJNING ORGANIZM FIZIOLOGIK 
FUNKSIYALARIGA TA`SIRI
 
 
YURAK-TOMIR TIZIMINING FUNKSIONAL HOLATINI ANILQASHDA 
QO`LLANADIGAN SINAMALAR. 
 
Yurak-tomir tizimining funksional holatini anilqashda qo`llanadigan sinamalar. 
Buning uchun quyidagi sinamlar qo’llanadi: 
Martine-Kushilevskiy, Kotov-Deshin, Letunov, 
Moskva jismoniy tarbiya instituti sinamalari. 
Martine-Kushilevskiy sinamasi.
Bu sinama yosh sportchilarning chiniqqanligini baholash 
uchun qo`llaniladi. 
1. Tinch holatda tomir urishi soni va arterial qon bosimi aniqlanadi (jadvalga yoziladi).
2. So`ngra tekshiriluvchi tik turib, ikki qo’lini 2 yelkasiga qo’yadi. So`ngra soniyaomerga 
qarab, 30 soniya davomida 20 marta o’tirib turadi. O’tirgan paytda qo`llarini oldinga uzatadi, tik 
turganida qo`llarini ikkala yelkasiga qo`yadi.
3. Tekshiruvchi soatning soniyaomeriga qarab turadi. Sinama tugashi bilanoq tomir urishi, 
arterial qon bosimi aniqlanadi (jadvalga yoziladi):
- sog’lom, lekin sport bilan shug’ullanmaydigan odamda tomir urishi 1 daqiqada 100-150 
martagacha tezlashadi, maksimal arterial qon bosimi oshadi, minimal arterial qon bosimi normadan 
pasayadi; 
- sog’lom, lekin sport bilan shug’ullanmaydigan odamda bu o’zgarishlar 5 daqiqadan keyin 
tinch holatdagiga qaytadi. Chiniqqan sportchida esa yuqoridagi o’zgarishlar 3 daqiqada tinch 
holatdagiga qaytadi; 
- kuchsiz, zo`riqqan odamda bu sinama o`tkazilmaydi, chunki sinama paytida uning ahvoli 
og`irlashib qolishi mumkin.