Жисмоний тарбия ва спорт вазирлиги ўзбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университети артиқов зохиджон собирович

Назорат ва тажриба гуруҳлари белбоғли курашчиларида статик кучланиш ҳолатларида мувозанат сақлаш имкониятининг динамикаси (n=12)

Тестлар	гуруҳ			Кўрсаткичлар фарқи	t	Р
		Тажрибадан олдин	Тажрибадан кейин
Жипслаштирилган оёқлар учида туриб, кўз юмилган ҳолатда белбоғни ушлаш тақлиди билан мувозанат сақлаш (сек.)	НГ	4,7±0,6	5,2±0,8	+0,5	1,73	˃0,05
	ТГ	5,2±0,7	7,1±1,2	+1,9	4,72	˂0,001
Бир оёқда тик туриб, иккинчи оёқни кўтариб буккан ҳолатда гавдани орқага эгиб, белбоғни ушалш тақлиди билан мувозанат сақлаш (сек.)	НГ	3,9±0,4	4,3±0,6	+0,4	1,92	˃0,05
	ТГ	4,3±0,6	7,3±1,4	+3,0	6,82	˂0,001

Изоҳ 3: НГ –назорат гуруҳи
ТГ – тажриба гуруҳи
Қайд этилган ўртача статистик кўрсаткичларнинг ( ) ўртача квадратик оғиш қиймати () нисбатан катта бўлмаганлиги тадқиқотда иштирок этган курашчиларнинг спорт тайёргарлиги бўйича бир-биридан кескин фарқ қилмаганлигидан дарак беради. Агар ўта кескин рақобат остида кечадиган белбоғли кураш мусобақалари нуқтаи назаридан мувозанат сақлаш функциясига баҳо бериладиган бўлса, нафақат НГда қайд этилган дастлабки (тажрибадан олдин) кўрсаткичлар, балки ТГда ҳам аниқланган илк натижалар олишувни самарали ҳал қилиш имкониятига салбий таъсир кўрсатиши эҳтимолдан ҳоли эмас. Демак, белбоғли курашга хос турли статик ва динамик кучланиш ҳолатларида бурилиб ёки айланиб рақибни ташлаш нафақат техник-тактик тайёргарлик даражасига боғлиқ, балки қайд этилган ҳолат ва ҳаракатлар таъсирида мувозанат сақлаш имконияти билан ҳам белгиланади.



4.1-расм.Жипслаштирилган оёқлар учида туриб, кўз юмилган ҳолатда белбоғни ушлаш тақлиди билан мувозанат сақлаш имкониятининг динамикаси





4.2-расм.Бир оёқда тик туриб, иккинчи оёқни кўтариб буккан ҳолатда гавдани орқага эгиб, белбоғни ушлаш тақлиди билан мувозанат сақлаш имкониятининг ўзгариш динамикаси

Белбоғли курашда рақиблар бир-бирининг белбоғини ушлаган ҳолда кескин силташ, бири иккинчисини кўтариб ёки кўтармасдан ўнг ва чап томонларига бурилиш-айланиш элементларини кўплаб такрорлайдилар. Бундай ҳаракатлар тўғридан-тўғри вестибуляр анализаторга таъсир этиб, мувозанатнинг издан чиқишига олиб келади [71; 78-85-б.];[111; 161-168-б.];[83; 87-б.]. Ана шу жиҳатдан мувофиқ тест машқлари ёрдамида ушбу анализаторнинг функционал имкониятини ўрганиш ўта муҳим амалий аҳамиятга лойиқдир. Жумладан, “Оёқларни жипслаштириб тик турган ҳолатда кўзни юмиб, бошни чап томонга айлантириш давомида мувозанат сақлаш” тести натижалари шуни кўрсатдики, 10 ой давомида анъанавий мазмунли машғулотларда шуғулланишни давом эттирган НГда тажрибадан аввал мувозанат сақлаш 8,1±0,8 сек га тенг бўлган бўлса, тажриба муддати якунига келиб ушбу кўрсаткич 0,5 сек га ўсди, холос (4.2-жадвал).

4.2-жадвал