Жиноят ҳУҚУҚИ (умумий қисм) Маърузачи

Жиноят тушунчаси ва белгилари.
Жиноят деб – жиноят қонуни билан тақиқланган, айбли ижтимоий хавфли қилмиш (ҳаракат ёки ҳаракатсизлик) жазо қўллаш таҳдиди билан жиноят деб топилади (ЖК 14-моддаси 1-қисми).
Фақатгина, қилмиш (ҳаракат ёки ҳаракатсилик) жиноят бўла олади. Жиноят содир қилиш тўғрисидаги фикр жиноят сифатида қабул қилинмайди.
Жиноят белгилари қуйидагилар:
- қилмишнинг ижтимоий хавфлилиги;
- қилмишнинг ҳуқуққа хилофлилиги;
- қилмишда айбнинг мавжудлиги;
- қилмишнинг жазога сазоворлиги.
Қилмишнинг ижтимоий хавфлилиги бу – содир қилинган қилмиш жиноят қонуни билан қўриқланадиган ижтимоий муносабатларга зарар етказиши ёки шундай зарар етказиш реал хавфини туғдириши мумкинлигини англатади.
Қилмишнинг ҳуқуққа хилофлилиги деганда – содир қилинган қилмишнинг жиноят қонуни билан тақиқланганлигини англатади.
Қилмишда айбнинг мавжудлиги деганда - содир қилинган қилмиш қасддан ёки эҳтиётсизликдан содир этилгандагина жиноят деб топилишини англатади.
Қилмишнинг жазога сазоворлиги деганда эса - содир қилинган қилмиш учун ЖК Махсус қисм моддаларида назарда тутилган жазо чораларининг тайинланиши мумкинлигини англатади.
Ижтимоий хавфлилик - жиноятнинг моддий белгисини;
Ҳуқуққа хилофлилик эса - формал белгисини ташкил этади.


Жиноятларни таснифлаш.

ЖК 15–моддасига кўра, жиноятлар ўзининг хусусияти ва ижтимоий хавфлилик даражасига кўра танснифланади.

Жиноятнинг ижтимоий хавфлилик хусусияти тажовуз объекти (инсон ҳаёти, соғлиғи, мулк, жамоат хавфсизлиги), айб шаклига (қасд, эҳтиётсизлик) қараб белгиланади.
Жиноятнинг ижтимоий хавфлилик даражаси қилмиш содир этилиши ҳолатлари (жиноий ниятнинг амалга оширилганлик даражаси ва босқичлари, жиноятни содир этиш усули, зарар миқдори ва келиб чиққан оқибатлар оғирлиги, иштирокчиликда содир этилган жиноятда судланувчининг роли) билан белгиланади.