Жамоа қарама-қаршилиги. Жамоадаги низоларни ҳал қилиш усуллари

Конфликт мавзуси- зиддиятли томонлар ўртасида юзага келган вазиятни оммавий таҳлил қилиш учун асос бўлиб хизмат қиладиган объектив мавжуд (ёки хаёлий) муаммо. Конфликтнинг предмети - бу низонинг ички сабаби, асосий қарама-қаршилик, шу сабабли ва уни ҳал қилиш учун низолашаётган томонлар қарама-қаршиликка киришади. Можаронинг мавзусини аниқлаш жуда муҳим, чунки тўпланган муаммолар, унинг атрофидаги низолар туфайли унинг чегаралари хиралашади, иллузияга айланади. Баъзида конфликтнинг асосий мавзуси алоҳида алоҳида муаммоларга бўлинади.
Конфликт объекти моддий дунё ёки ижтимоий воқеликнинг ҳар қандай объекти бўлиши мумкин.
Қарама-қарши муносабатлар бефарқ бўлиши мумкин объект ва фақат давом этинг Мавзу зиддият.
Ҳиссий ва бизнес можароларини фарқланг.
Ҳиссий тўқнашувлар рақибларнинг шахсий сифатларининг мос келмаслиги, психологик мос келмаслиги асосида вужудга келади.
Бизнес можаролари жуда аниқ объектларга асосланади (бўш лавозимни эгаллаш тартиби, чекланган ресурсларни тақсимлаш, ваколатларни ажратиш...).
Ишбилармонлик ва ҳиссий можаролар бир-бирига айланиши мумкин. Ҳар қандай бизнес можароси ёки уларнинг бир хил рақиблар иштирокидаги доимий серияси ҳиссий можарога айланади. Баъзан узайган бизнес можароси, унда амал қиладиган қонунлар туфайли, низо объектининг йўқолишига олиб келиши мумкин, яъни. объектнинг ўзи рақиблар учун аҳамиятини йўқотади ва уларнинг бир-бирига муносабати салбий психологик маънога эга бўлади, бу ташкилот самарадорлиги учун жуда хавфлидир. Шунинг учун можаронинг бошланишини ўз вақтида тузатиш жуда муҳим, унинг ривожланишига йўл қўймаслик керак. Можароли вазиятни ҳал қилишда сиз унга олиб келган сабабга таъсир қилишингиз керак, яъни. конфликт объектига.
Конфликт, қоида тариқасида, конфликтли вазиятнинг шаклланиши ва объектни ўзлаштиришга қаратилган рақибларнинг ҳаракатларидан олдин бўлади. Бундай ҳаракатлар дейилади воқеа.
Шундай қилиб, конфликтдан олдин конфликтли вазият ва можаро объектини эгаллашга интилиш жараёнида рақибларнинг пайдо бўлишига олиб келадиган ҳодисалар пайдо бўлади.
Ҳар қандай корхона ҳам вертикал, ҳам горизонтал тузилмаларни шакллантиради. Ташкилотда кўплаб бўлимлар мавжудлиги сабабли ҳар доим бўлимлар мавжуд бўлиб, улар ўртасидаги ўзаро таъсирлар потенциал зиддиятли. Бундай ҳолда, бу мумкин вертикал тўқнашувлар ва ташкилий низолар... Баъзида бундай низолар (масалан, ресурсларнинг этишмаслиги туфайли) пайдо бўлиши мумкин позицион характер.
Шахслараро, гуруҳлараро низолар ва шахс ва гуруҳ ўртасидаги зиддиятларни фарқланг (17.5-расм).

Ходимлар ўртасидаги муносабатлар туридан қатъи назар, ташкилотдаги низоларнинг баъзи сабабларига мисоллар жадвалда келтирилган. 17.1.

17.1-жадвал
Можароларнинг сабаблари
Баъзан жамоаларда шундай бўладики, ҳар бири ўз-ўзидан ишлайдиган ходимлар бор, лекин жамоа йўқ. Қоидага кўра, тез-тез учрайдиган низолар ишчиларнинг бирлашишига тўсқинлик қилади. Менимча, жамоадаги шахслараро муносабатлар мавзуси асосий мавзулардан биридир. Келинг, унга батафсил тўхталиб ўтамиз.
Бир кишининг иккинчисига ёки бир-бирига бўлган одамлар гуруҳининг қарама-қаршилиги билан боғлиқ муаммолар дарҳол ҳал этилмайди. Бошлиқ ҳам, қўл остидагилар ҳам кўп иш қилишлари керак.
Менежерлар кенг функционал имкониятларга эга ва улар катта масъулиятга эга бўлганлиги сабабли, кўпинча бўйсунувчилар ўртасидаги шахслараро муносабатлар билан шуғулланиш учун вақт йўқ. Можарога ихтисослашган ташриф буюрадиган психолог вазиятни тўғирлаши мумкин, аммо келинг, келишмовчиликларни ҳал қилишда топ-менежернинг роли ҳақида гапирайлик.
Кўпинча низолар одатий иш ва яшаш шароитлари ўзгарганда юзага келади, бу бугунги кунда долзарбдир. Компания ишининг муваффақияти кўп жиҳатдан жамоадаги муносабатлар қандай ривожланишига боғлиқ.
Можаро шунчалик даҳшатлими?
ЭЪтибор беринг, можаролардан қўрқишнинг ҳожати йўқ, қарама-қаршиликлар ҳатто фойдалидир. Агар ходимлар ишларни тартибга солиб қўйса, бу қарама-қарши томонлар нима қилишлари, ишни қандай бажаришлари бефарқ эмаслигини англатади. Қоида тариқасида, улар компанияда ишлашни ва уни ривожлантиришни хоҳлашади, улар ўз ишларини йўқотишдан қўрқишади. Демак, етакчида самарали жамоа яратиш учун барча имконият бор.
Бундан ташқари, можаро салбийдан халос бўлишнинг яхши усулидир. Ҳар бир психолог биладики, ўзида салбий ҳис-туйғуларни сақлаб қолишнинг иложи йўқ. Бу қасддан кимнидир хафа қилиш ҳақида эмас, шунчаки гапириш, психолог ёки яқинларингизга муаммоларингиз ҳақида айтиб бериш кифоя.
Можароларни ҳал қилиш
Агар ходим ҳис-туйғуларга дош бермаган бўлса, нима қилиш керак? Ўзаро муносабатларни ўрнатишнинг бир неча йўли мавжуд:
Мос келмаслик эҳтимолини камайтириш
Жамоангизда келишмовчиликни олдини олиш учун ходимларингизни оқилона танланг. Менежер ўз офисида қандай ходимларни кўришни хоҳлаётгани ҳақида яхшилаб ўйлаб кўриши керак. Лавозимга даъвогарнинг феъл-атвори ва хулқ-атворининг хусусиятлари суҳбат давомида тестлар ва гипотетик вазиятларни шакллантириш орқали аниқланади.
Потенциал ходим компаниянинг қадриятларини баҳам кўрадими ёки йўқми, у корхонанинг миссиясини бажаришга тайёрми ёки йўқми, у жамоанинг бошқа аъзолари билан бир хил тўлқин узунлигида бўлиши мумкинми ёки йўқлигини аниқлаш бир хил даражада муҳимдир.
Суҳбатдошнинг келажакдаги ишини қандай тақдим этишини, компания учун нима қилишни режалаштираётганини сўранг. Номзоднинг жавобларини компания фаолияти ва уни ривожлантириш стратегияси ҳақидаги фикрларингиз билан солиштиринг.
Дарҳол мутахассисни иш вазифалари билан батафсил таништиринг. Агар ходимнинг улар ҳақидаги фикрлари юзаки бўлса, келишмовчиликлардан қочиб бўлмайди. Абстракциялар қанчалик кам бўлса, тўқнашувлар шунчалик камроқ бўлади.

Тўсиқларни энгиб ўтиш

Мен икки турдаги тўсиқларни ажратаман: алоқа ва идрок. Алоқа тўсиқлари бошқа бўлимлар мутахассисларининг мақсад ва мотивларини тушунмасликлари туфайли юзага келади. Қўшни бўлим ишининг ўзига хос хусусиятларини билмаслик чайқовчилик ва ғийбатнинг пайдо бўлишига олиб келади. Одамлар ўз ҳамкасбларининг функционал имкониятларини аниқлашдан безовта қилмайдилар, улар бошқа ходимлар қандай муаммоларни ҳал қилишлари, қийинчиликлар бор-йўқлиги, ёрдам керакми ёки йўқлиги билан қизиқмайдилар. Натижада офис атрофида бузиб кўрсатилган маълумотлар тарқалади.
Кўпгина ишчилар урушга яширин муносабатда бўлишади. Одамлар биргаликда мақсадларга эришиш учун жамоада ишлаш зарурлигини ҳар доим ҳам эслай олмайдилар, шунинг учун улар конструктив мулоқотдан кўра рақобатни афзал кўрадилар.
Идрок тўсиғи - бу суҳбатдошни тинглай олмаслик. Кўпгина ҳолларда, бу хатти-ҳаракатлар темпераментнинг хусусиятлари ва маълум бир шахснинг фикрлаши билан белгиланади. Кимдир бор эътиборини иш билан банд, шунинг учун ҳам “беҳуда гап-сўз”га вақт сарфламоқчи эмас, балки кимдир учун аксинча, “ҳаёт учун гапириш” муҳим. Суҳбат, муҳокама пайтида томонлар бир-бирини тушунмайдилар, шунинг учун можаро кучаяди. даги фарқни тушунишга ҳисса қўшмайди ижтимоий мақомлар, таълим, сўз бойлиги, ходимларнинг билим даражаси. Инсон ҳар доим ҳам рақибнинг эҳтиёжларини ҳисобга олмайди.
Менежер алоқа тўсиқларини олиб ташлайди. У ҳар бир ходим учун техник топшириқларни белгилайди, масъулият соҳаларини белгилайди. Асосийси, жамоани натижага эришиш учун рағбатлантириш. Жамоа руҳини шакллантириш учун режалаштириш учрашувлари, учрашувлар, индивидуал учрашувлар ўтказилади, корпоратив партиялар ташкил этилади. Қарама-қаршиликларнинг олдини олишда қўл остидаги ходимларни моддий рағбатлантириш муҳим рол ўйнайди.
Перцептив тўсиқлар билан ҳамма нарса анча осон. Агар раҳбарият ёрдамида алоқа тўсиғини йўқ қилиш мумкин бўлса, унда одамлар аста-секин бир-бирларини тинглашни ва эшитишни ўрганадилар.

Можароларни нейтраллаш

Айтайлик, ходимлар тўпланган, ҳамма астойдил ишлаяпти, тўсиқлар олиб ташланди, лекин вақти-вақти билан идора ҳаёти тинчланишдан тўхтайди. Ўз-ўзидан пайдо бўлган жанжални тугатиш учун унинг иштирокчилари билан суҳбатлашиш, можаро нимадан иборатлигини ва ярашиш режалаштирилганми ёки йўқлигини аниқлаш керак. Бу раҳбарнинг масъулияти, чунки низолашаётган томонлар сулҳга рози бўлишлари ва можаро авж олган вазиятни объектив баҳолашлари қийин бўлиши мумкин. У низо иштирокчиларини ижобий муносабатда бўлишга ундайди, самарали ўзаро муносабатларнинг муҳимлигини тушунтиради. Умумий мақсадни белгилаш муносабатларни ўрнатишга яхши туртки беради.
Одамларнинг индивидуал хусусиятларини ҳисобга олиш, жамоанинг ҳар бир аъзосини тушунишга ва қабул қилишга интилиш, ҳар қандай ходимга, хоҳ у менежер, ҳамкасб ёки бўйсунувчи бўлсин, унга ёндашувни топа билиш бир хил даражада муҳимдир. Мунозарада ҳар бир иштирокчининг шахсий йўналиши низоларни ҳал қилиш учун асосдир.
Яраштириш
Босс ва бўйсунувчилар учун можародан чиқиш йўллари бир хил. Бу:
Жанжал ва унинг оқибатлари учун жавобгарликни ўз зиммасига олиш, кечирим сўраш, нотўғри хатти-ҳаракатлардан афсусланиш.
Муаммонинг ўзаро манфаатли эчимларини излаш, ён бериш, муросага келиш.
Суҳбатдошни тушуниш ва қабул қилиш, фикр-мулоҳазаларни ўрнатиш ("бошқа одам меникидан бошқача нуқтаи назарга эга"), яхши ҳис-туйғуларни ифодалаш.
Шахсий мотивацияни тушунтириш, ўз эҳтиёжларингиз, фикрларингиз ва тажрибаларингиз ҳақида гапириб бериш.
Можаро бўлса, хўжайин нима қилиши керак? Аввало, қарама-қаршиликнинг объектив сабабини аниқлашга ҳаракат қилинг, томонларнинг ҳар бирини тингланг. Сиз можаро томонлари оʻртасида мулоқот ташкил қилишингиз, улардан оʻз даʼволарини маданиятли тарзда баён этишларини соʻрашингиз ва суҳбатда оʻзингиз ҳам иштирок этишингиз мумкин.
Вазият ўзгармаса, зиддиятнинг расмий вазифалари ва жавобгарлик соҳаларини аниқ белгилаб қўйинг. Можароларга донолик ва истеҳзо билан муносабатда бўлинг. "Ўтиш" бўйсунувчиларни ижобийга.
Агар сиз одамларга "йиғилган" ҳамма нарсани "ташлаб юборишга" рухсат берсангиз, қарама-қаршиликлар камдан-кам ҳолларда бўлади. Бу суҳбат давомида амалга оширилиши мумкин. Узоқ муддатда ходимларнинг психологик фаровонлиги учун ортиқча ташвиш бўлмайди: квестлар, жамоавий ўйинлар, боулинг ва ҳк.
Шуни эсда тутиш керакки, ҳар биримиз турли хил истаклар, эҳтиёжлар, характер хусусиятлари, мотивлари ва амбицияларига эга бўлган шахсмиз. Буни англаган ҳолда, мухолифат кучда бўлса ҳам ижобий муносабатларга кенг қадам ташламоқдамиз.
Ғазаб, тажовуз, ғазаб - бу оддий руҳий реакциялар, ташқаридан "ҳужум" дан ҳимоя. Шундай бўладики, суҳбатдош хато қилади ва рақиб ўз позициясини ҳимоя қилади, бу мантиқий кўринади. Ҳақиқатан ҳам, ярашувда чинакам ҳақ бўлган киши етакчилик қилса, иккаласи ҳам ғалаба қозонади.
Ҳар биримиз вақти-вақти билан хато қиламиз, лекин ҳамма ҳам буни тан олмайди. Одамлар нотўғри бўлса ҳам, ўз позицияларини ҳимоя қилишга мойилдирлар, ҳатто салбий рақиблар ҳам ўзларининг нотўғрилиги ҳақидаги ҳал қилувчи баёнотга муносабат билдиришади.