Жамоа қарама-қаршилиги. Жамоадаги низоларни ҳал қилиш усуллари

Конфликт турлари
Психологлар замонавий ташкилотларда жуда кенг тарқалган низоларнинг учта асосий турини ажратиб кўрсатишади: шахслараро, шахс ва гуруҳ ўртасидаги зиддият ва гуруҳлараро зиддият. Келинг, уларни батафсил кўриб чиқайлик:
Шахслараро зиддият - энг кенг тарқалган бўлиб, унинг намоён бўлишининг кўплаб шаклларига эга. Номидан шуни тушуниш мумкинки, икки киши, икки киши унинг иштирокчисига айланади. Кўпгина менежерларнинг фикрига кўра, бу низолар ходимларнинг бир-бири билан тил топишишига тўсқинлик қиладиган характердаги фарқлар, муносабат ва хатти-ҳаракатларга асосланган. Аммо масалани чуқурроқ ўрганиш билан улар кўпинча объектив ва аниқ сабабларга асосланганлигини тушуниш мумкин. Масалан, масъулиятни нотўғри тақсимлаш, топширилган вазифаларни бажариш учун зарур ресурслар ёки маълумотларнинг этишмаслиги, моддий ресурсларни бир томонлама тақсимлаш. Кўпинча "менежер - бўйсунувчи" типидаги зиддият мавжуд бўлиб, агар ходим унга ҳаддан ташқари юқори талаблар қўяётганига ишонса ва менежер унга бўйсунувчи ходим ишлашни хоҳламайди ёки қила олмайди деб ҳисоблайди.
Шахс ва гуруҳ ўртасидаги зиддият. Маълумки, ҳар бир жамоанинг ўз норасмий раҳбарлари бор, муайян мулоқот қоидалари ва хатти-ҳаракатлар нормалари ўрнатилади. Гуруҳнинг ҳар бир аъзоси уларга эргашиши кутилади. Белгиланган тартибдан четга чиқиш гуруҳ томонидан салбий кўриниш сифатида қабул қилинади, бунинг натижасида низо келиб чиқади. Раҳбар ўз қўл остидагилар билан тўқнаш келган муҳитда бу можаро энг қийин.
Гуруҳлараро зиддият икки ёки уч кишини эмас, балки барча ишчиларни бир вақтнинг ўзида киритишни назарда тутади. Ҳар қандай ташкилотда расмий (расмий) ва норасмий (дўстона) гуруҳлар мавжуд бўлиб, улар ўртасида зиддиятлар юзага келади. Бу эрда манфаатлар тўқнашуви ва турли хил фикрлар шахсий ёки профессионал бўлиши мумкин. Биринчи ҳолда, низолар кундалик жанжаллар, мафкуравий эътиқодлар ёки турли ахлоқий қадриятлар туфайли тортишувлар шаклида намоён бўлади. Иккинчисида - касаба уюшмалари ва маъмурият ўртасидаги ёки раҳбарлар ва уларга бўйсунувчи шахслар ўртасидаги келишмовчиликлар шаклида.
Ҳар қандай тўқнашув ва унда ғалаба қозониш истаги ҳам ўз манфаатларини кўзлаган ҳаракат, ҳам рақиб қаршилигини энгишдир. Шунинг учун низолар ниҳоятда хилма-хил бўлиб, уларнинг ривожланиши бундай вазиятларни қўзғатувчи одамларнинг табиатига боғлиқ.