57
23. MAMLAKATNI OBRO’SIZLANTIRISH
Bir paytlarning mashhur O’zbekistoni hatto Qozog’iston soyasida qolib ketdi. (Xabarlar
oqimidan).
1990 yilda Oshkoralik qo’mitasida ishlaganimda, “Ozodlik” radiosining muxbiri Furqat
Yakvalxo’jaev qariyb bir soatlik suhbat yozib oldi. Ko’ngildagi hamma gaplarni ochiq
aytdim va
savollarga ham oshkora javob berdim. Radioda bu suhbatni bir necha kun davomida berib borishdi.
O’shanda KGB (MXX) xorijiy radiolarda O’zbekiston haqida chiqqan materiallarning matnini har
kun broshyura-kitobcha holida nashr etib, birinchi rahbarga taqdim etib borishini bilib qolgan va
bu kitobchani hammaga tarqatishni talab qilgandik. Hamma bo’lmasa ham Oliy kengashning
barcha qo’mitalari ham ola boshladilar.
Keyinchalik to’xtatishdi. Xullas, Karimovning stoliga qo’yiladigan ana shu kitobchaning bir necha
soni mening suhbatim matni bilan to’lgandi.
O’sha kunlari Karimov׃
-Odamlar juda katta vazifalarda ishlayotganlarini bilishlari kerak. Oliy Kengash qo’mitasi
raisining o’rinbosari bu juda katta lavozim. Bu lavozimdagi odamning har bir gapi rasmiy gapdir.
Ba’zilar buni bilmay bizni dunyoga sharmanda qilishmoqda. “Ozodlik” radiosini
butun dunyo
eshitadi, uni minbar qilib olib, butun dunyoda mamlakatimizning obro’yini to’kishmoqda,-dedi.
Bu gap menga tegishli edi. Karimov ismimni ochiq aytmagani uchun men ham umumiy tarzda
javob qildim. Oshkoralik haqida eslatdim. Tanqidni bo’g’ishga o’rgansak, jamiyatni bo’g’ishga
ham o’rganamiz, dedim.
O’shanda Karimov shu qadar soddamidiki, “Ozodlik” radiosi butun dunyoga emas,
faqat
O’zbekistonga qaratilgani, uni o’zbeklargina tinglashi va hatto O’zbekistonda ham uni hamma
eshitmasligini, dunyoning mana-man degan markazlarida o’zbek dasturini eshitish u yoqda tursin,
o’zbek tili nima ekanligidan bexabar odamlar o’tirganini bilmasa, deb o’yladim. U bilardi. Lekin
maqsadi mamlakatning obro’yini saqlash emas, balki tanqidni bo’g’ish edi. Buni vaqt ham
isbotladi.
Keyin ham u radiolar va bu radiolarning muxbirlari haqida gapirganda ularning mamlakatni
obro’sizlantirayotganlari borasida gapirib, ularni hatto sotqin, deyish darajasiga qadar etib bordi.
U ildiziga urib, shoxini zirqiratish rejasida bo’lgan. Chunki xorijiy muxbirlarga aytgan
har bir gapi
mahalliy televidenieda albatta ko’rsatilardi. Qolganlar bundan o’zlari xulosa chiqarib olardilar.
1990 yil edi. Nazarboev qaerdadir O’zbekiston bizdan bug’doy olmoqda, deya maqtanibdimi, yoki
narxi haqida gapiribdimi, nima bo’lsa ham Karimovning qulog’iga kelib etibdi. U sessiyada
Qozog’iston haqida, uning rahbariyati haqida qo’lini “peshtaxta” (Karimov “pesh” so’zini
“peshtaxta” deb ishlatishiga ishora-JM) qilib gapirdi.
Biz Turkiston birligi uchun, deb yugurib yurganlarga bu og’ir botdi.
Men sessiyada Karimovga
savol berdim׃
58
-Qo’shnilarimiz bilan shunday muammolar chiqqan taqdirda ham uni katta minbarga olib
chiqmay, o’zaro muloqotlarda hal qilish mumkin emasmi?
Karimovning jahli chiqdi va׃
-Bu mamlakatimizning obro’yi. Agar siz vatanparvar bo’lsangiz, bu obro’ uchun kerak bo’lsa,
boshni kundaga qo’yish lozim!-dedi
Karimovning ana shu gapidan keyin “Kundaga qo’yilgan bosh” degan katta maqolamni yozib,
markaziy nashrlarda e’lon qilgandim. Ammo unda boshni kundaga qo’yishning boshqa muhim
talablari borasida, ya’ni Karimovning gaplarining teskarisi haqida gap borgandi.
Karimov o’sha kezdayoq ham ichki, ham tashqi tanqidni bo’g’ishni boshlagan va mamlakatni
obro’sizlantirish masalasi uning niqobi bo’lgan.
Mana bugunga kelib, ma’lum bo’ldiki,
O’zbekiston jahondagi hamma hisobotlar va ro’yxatlarda sharmandali o’rinlarda. Qaysi bir sohada
bo’lmasin, O’zbekiston eng obro’siz mamlakatlar qatorida. Mana Karimovning vatanparvarligi!
Bir paytlar Karimov mensimay, tanqid qilib yurgan Qozog’iston lideri ham ba’zi masxarabozlik
jabhalarida Karimovni quvlab etishga urinayotgan bo’lsada, lekin Qozog’istonni Markaziy
Osiyoning, balki MDH mamlakatlarining lideri, deb atashmoqda.
Yaqinda Nazarboevning Vashington safari oldidan Bi-bi-si ga bergan suhbatida(2006, 28
Sentyabr)gi mana bu gaplarga endi Karimov nima deydi׃
“Bi-bi-si: Jahonda Qozog’istonni zaif va beqaror mintaqada barqarorlik oroli sifatida ko’radilar.
Qirg’izistonda siyosiy inqiroz davom etmoqda, O’zbekiston hukumatining siyosatini G’arbda
qattiq tanqid qilishadi va qoralashadi. Siz o’zingizning qo’shnilaringiz bilan qanday munosabat
qurasiz va bu munosabatlarni rivojlantirish Siz uchun naqadar muhim?
Nursulton Nazarboev: Mintaqamizdagi siz aytgan davlatlar – O’zbekiston, Qirg’iziston, Tojikiston
va Turkmaniston juda yaqin davlatlar. Bizning tariximiz bir, madaniyatimiz, tilimiz, dinimiz bir.
Qozog’iston siyosatida har doim ustun g’oya mintaqani integratsiyalash bo’lgan. Bizning asosiy
vazifamiz – ixtilofli vaziyat yuzaga kelishiga yo’l qo’ymaslik va barqarorlashtiruvchi davlatga
aylanish va biz buning uddasidan chiqayapmiz.
Bi-bi-si: Qozog’iston iqtisodiy rivojlanib borishi barobarida aksar ekspertlar mamlakatingizga
qo’shni davlatlardan muhojir ishchilar oqib kelishi muqarrar demoqdalar. Bu jarayon hozirning
o’zidayoq davom etmoqda. Ammo kelajakda balki sizning O’zbekistondek
mamlakatlardan
chiqqan siyosiy muhojirlar muammosi bilan to’qnash kelishingizga to’g’ri kelar. Siz bunga
tayyormisiz?
Nursulton Nazarboev: Biz hozir Qozog’istonda ishlayotgan noqonuniy muhojirlarni
legallashtirayapmiz. Fikrimcha, ularning soni bir million atrofida. Bundan tashqari biz
O’zbekistondan va boshqa davlatlardan yana bir million odamni jalb etishga tayyormiz. Ular bizda
ishlab o’zlarining oilalariga yiliga 300-500 million dollar yuborishadi…”
59
Karimov o’zini obro’sizlantirish
barobarida, mamlakatni va ming afsuski, xalqniham
obro’sizlantirdi.
Bugunga kelib, mana shunday odamning hukumat teppasida qolayotgani xalqning ham qusuri, deb
qaralmoqda va bu haqda ochiq aytila boshlandi.
Yaqinda bir amerikalik׃
-Qaerdansiz?-deb so’radi.
-O’zbekistondan,-dedim.
-25 million odamni bir kishi eshak qilib minib o’tirgan mamlakatdan ekan-da,-dedi u kinoya bilan.
Men unga׃
-Biroz adashadingiz,-dedim.
U faktlarni
qalashtirib tashlash uchun barmoqlarini sanashga chog’lagandi, men׃
-25 million emas, qariyb 28 million,-dedim…
Tabiiyki, u eshak deganda “mehnatkash odamlar” degan fikrni nazarda tutgan.
Chunki eshak
Amerikada mehnatkashlik ramzi.
Yana kim bilsin, balki u eshakning bizdagi ramzidan ham xabardordir?!
Do'stlaringiz bilan baham: 
