14.3. T. Kompanellaning « Kuyosh shaxri » asarida ideal davlat tuzilishi. Tommazo Kampanella italiyalik xayolparast faylasuf. Uning asli ismi Jovanni Domeniko bulib, T. Kampanella uning taxallusidir. 1568 – 1639 yillar davomida yashab ijod etgan. U yoshligida Italiyadagi Domeniko ordenida taxsil oladi. Ammo bu erdagi urta asrga xos sxolastik anьanalar uni koniktirmaydi. U kidirib yurib, Bernardino Telizio naturfalsafaviy anьanalar bilan shugullana boshlaydi. Monastir tamonaidan taьkibga uchragan T. Kampvnella kup utmay kulga olinadi. Ammo kamokdan kochib ketishga ulguradi. Ispaniyaga uyushtirilgan fitnada katnashganligi uchun Kampanella yana kamokka olinadi, jazodan kutilish maksadida u uzini akliy zaif kilib kursatadi. Ulim jazosi yigirma etti yillik kamok bilan almashtiriladi.
T. Kampanella boshiga tushgan kurgiliklardan ruxiy tushkunlikka tushmaydi. Kamokda paytida xam ijod etishdan tuxtamadi. Usha yillar davomida uzining bir kator asarlarini yaratdi. Shu asarlaridan biri uning « Kuyosh shaxri » deb atalgan asaridir.
T. Kampanella bu asarida xayolan odil va ezgulikka yugrilgan idel jamiyat goyasini ilgari suradi. U bu asari orkali uzi yashayotgan jamiyatni yashirin ravishda tankid kiladi. Real jamiyatga karama - karshi idel jamiyatni kuyadi.
Muallif asarda « Kuyosh shaxri »ini uch boshkaruvchi kuliga topshiradi. Birinchi boshkaruvchi – xarbiy ishlar, ikkinchi boshkaruvchi - ilm – fan soxasi bilan va nixoyat uchinchi boshkaruvchi - ishlab chikarish, ozik – ovkat, kiyim – bosh, yaьni moddiy neьmatlar ishlab chikarish ishlarini xamda odamlar tarbiyasi bilan shugullanadi. Boshkaruvchilarning xar biri uz nomiga ega: Kudrat, Donishmand va Muxabbat. Xokimiyat tepasida bu uch boshkaruvchi ustidan nazorat kiluvchi Metafizik nomli boshkaruvchi turadi.
U barcha muommoli masalalarni xal etish xukukiga ega. U kachonki, uzidan yukori kobiliyatga ega, ilm - fan, istьedod, tajriba egasi topilsa, uz ixtiyori bilan vazifasidan isteьfo berishi kerak. Bu raxbarlar xalk irodasi bilan almashtirilmaydi. Kolgan mansablarga xalk orasidan saylanadi.
« Kuyosh shaxri »da ijtimoiy tengsizlik yuk, barcha moddiy neьmatlar ustidan xukumronlik davlat kulida. Fukorolarning barcha xatti - xarakatlari muayyan maksadlarga yunaltirilgan va davlat tamonidan nazorat kilinadi. Xamma narsa maьlum bir tizimga solingan. Odamlar bu mamlakatda davlat tamonidan taьkiklangan ishlar bilan shugullanmaydi, uy – joy, kiyim - kechak, faьolit turi, xatto uyin - kulgulari xam bir xil.
Kampanella uz davlatida axolining bilim darajasi, tafakkuri yuksak darajada rivojlanishiga axamiyat beradi, turli urushlarga barxam berib, davlatni odillik va xalollik bilan boshkaradi.