J. S. Salimov, N. B. Pirmatov

Transformatorning ishlashi nimaga asoslangan?

Uch fazali transformatorlar salt ishlash rejimining o‘ziga xos xususiyatlari nimalardan iborat?

Salt ishlash tajribasidan qanday parametrlari aniqlanadi?

3. 
   BOB. SIMMETRIK YUKLAMA ULANGAN
   TRANSFORMATORDAGI ELEKTROMAGNIT
   JARAYONLAR
   
   1. 
      Lens qoidasi, yuklama ulangan transformatorning muvozanat
      

tenglamalari
Agar transformatoming ikkilamchi chulg‘amiga yuklama (Z^) ulansa (3.1-rasmda kalit «K» ulangan hol), EYK E₂ ta’sirida shu chulg‘amdan I₂ tok o‘tib, MYK I₂w₂ ni vujudga keltiradi. Bu MYK asosiy magnit oqimga aks ta’sir qilishdan tashqari kuch chiziqlari nomagnit yo‘llar orqali faqat shu chulg‘am o‘ramlari bilan ilashadigan tarqoq magnit oqim O_s2 ni ham hosil qiladi. Ikkilamchi chulg‘am MYK I₂w₂ ning asosiy magnit oqimga ko‘rsatadigan ta 'sirini Lens qoidasi yordamida tushuntirish mumkin.
Lens qoidasining ta’rifi: «0‘zgarayotgan magnit oqim ilashgan berk o ‘tkazuvchi kontur (zanjir)da shundayyo ‘nalishdagi EYK hosil bo ‘ladiki, uning vujudga keltirgan toki va u bilan bog'liq bojgan mexanik kuchlar magnit oqimning o‘zgarishiga aks ta'sir qiiadh.
Demak, agar ikkilamchi chulg'amga aktiv-induktiv yuklama ulansa, undan o‘tayotgan tokning reaktiv tashkil etuvchisi I_2r vujudga keltirgan MYK I_2rw₂ transformatorning birlamchi chulg‘am MYK I₀w, ga teskari yo'nalgan bo‘lib, asosiy magnit oqim O ni kamaytirishga, aktiv-sig‘imiy yuklamada esa I₀w₍ ga mos yo‘nalgan bo‘lib, asosiy magnit oqimni oshirishga intiladi.
Aktiv-induktiv yuklamada natijaviy oqimning kamayishi birlamchi chulg‘amda EYK E, ning kamayishiga olib keladi. Natijada, elektr tarmog‘ining kuchlanishi U,= U_1N= const boiganligidan U^—E,=AE tufayli hosil boigan birlamchi chulg‘amdagi tokning qiymati I₀ dan I, gacha, ya’ni yuklama tokining magnitsizlovchi ta’siri toia kompensatsiya boigunga qadar oshishiga sababchi boiadi va natijada transformatordagi magnit oqim o‘zining dastlabki qiymatiga taxminan tenglashadi.
Shunday qilib, ikkilamchi chulg'amiga yuklama ulangan
tranformatorda magnit oqim 0 toia tok qonuniga binoan birlamchi
va ikkilamchi chulg‘am MYK larining birgalikdagi ta’siri tufayli yaratilib,
ularning ta’sir etuvchi qiymatlarining geometrik yigindisi salt ishlashdagi
birlamchi chulg‘am MYK I^w^ ga taxminan teng boiadi:
I w + Iw « 1 w ■M^wl -2 2 -0 1 *