Изланувчилар online илмий-амалий

Kartoshka (Kartofel) Kartoshka o’simlik ozuqa xom ashyolar ichida spirt 
ishlab chiqarishda xamma texnologik talablarga to’liq javob beradi. Uning 
xosildorligi ( kraxmal miqdori bo’yicha) , donli maxsulotlarga nisbatan 3 -4 marta 
ko’pdir. U oson pishiriladi, achitqilarni oziqlanishi uchun azotli va fosforli 
moddalari bor, xarakatlanuvchan susla olinadi. Kartofelni qayta ishlovchi 
korxonalarni unimdorligi, donni qayta ishlovchi korxonalarnikidan 10% ko’p. 
Yoqilg’ini sarflanishi 12% kam, spirt tan narxi kam. Lekin kamchiliklardan xam 
xoli emas. Kartoshkani ekib- o’stirish ko’p mexnat talab qiladi, namlikni ko’pligi 
saqlanishni qiyinlashtiradi, uzoq masofalarga tashish samarasizro q va kartoshka 
I.1-расм. 
Доннинг макроскопик 
тузилиши:1-эндосперм, 
2-алейрон 
қават, 
3-мевали қобиқ, 4-гул 
қобиғи, 5-қалқонча, 6-муртак 

---

303 
xar xil kasallikka oson chalinadi . Namligi 75%, quruq moddalar miqdori 25% ni 
tashkil etadi. 
Donli maxsulotlar. Spirt ishlab chiqarish uchun xamma turdagi donli 
maxsulotlarni ishlatish mumkin ( makkajuxori , arpa , bug’doy, suli va boshqalar ). 
Bu maqsad uchun ozuqaga va yemga yaroqsiz donli maxsulotlarni xam ishlatish 
mumkin. 
Donli maxsulotlarni o’rtacha namligi 14% va quruq moddalarni miqdori 86% 
tashkil etadi. 
Melassa. Melassa deb-qand lavlagidan qand ishlab chiqarishda, qandni 
kristalizatsiya jarayonida xosil bo’ladigan suyuqlikka aytiladi. 
Melassa quyuq suyuqlik bo’lib, qora-jigar rangga. karamel va melanoidga xos 
spesifik xidga ega. Spirt ishlab chiqarishda melassa yaxshi xom-ashyo xisoblanadi. 
Uning tarkibida qand miqdorini yuqoriligi achitqini xayot faoliyati uchun zarur 
moddalarni yetarligi boshqa xom-ashyolarga nisbatan afzalligidan darak beradi. 
Melassadan spirt ishlab chiqarishda texnologik jarayon qisqaradi. Ya’ni xom-
ashyoni pishirish, kraxmalni qandli moddalarga aylantirish, solod fermenti va 
mog’ol zamburug’i olish jarayonlari bo’lmaydi. Melassa suslasida dekstrinla r va 
kraxmal bo’lmagani uchun u tezroq bijg’iydi, spirtni miqdori oshadi. Don 
kartoshka bardasiga nisbatan, melassa bardasidan xalq xo’jaligi uchun zarur 
bo’lgan qimmatli maxsulotlar ishlab chiqariladi. 
Ishlab chiqarishga keladigan xamma donli maxsulotlar changdan, tuproqdan, 
metall va boshqa jismlardan tozalanishi kerak. Solod tayorlash uchun 
ishlatiladagan don, don oqsholardan va begona o’simlik urug’laridan tozalanadi. 
Buning uchun ular separasiya usulidan foydalinadi .