|
Foydalanilgan adabiyotlar
1. Пахтани дастлабки ишлашнинг мувофиқлаштирилган технологияси
(ПДИ70-2017)
2. Собиров Қ. Самарадорлиги юқори, бомқичма босқич
жинлашлинтерлаш технологик жараёнини ишлаб чиқиш. Техника фанлари
докториилмий олий учун диссертация Тошкент 2007. 106-108 б.
3. Тиллаев М. Исследование влияния ускорителя врашения
сырцового валика на основные показатели процесса джинирования. Дисс.
К.т.н. ТИТЛП, Ташкент 1974 г. С. 46-48
PAXTANI CHIGITDAN AJRATISHDA CHIGITNING SHIKASTLANISH
DARAJASIGA VA MOMIQ SIFATIGA TA’SIRINI TADQIQ ETISH
Yuldashev A.R.
Andijon mashinasozlik instituti katta o`qituvchisi
Paxtani dastlabki ishlash texnologiyasida chigitdan momiq ajratish jarayoni
muhim jarayon hisoblanadi. Ishlatilayotgan 5LP linterlarining chigit o’tkazish va
momiq ajratish bo’yicha ish unumdorligi past. CHigitlarning geometrik
o’lchamlarini bilish, linterning texnologik tirqishlarini to’g’ri tanlash imkonini
beradi. CHigitning geomertrik o’lchamlari metodikaga asosan o’rganib chiqildi.
Paxtani dastlabki ishlash jarayonida paxtadan tolasini ajratgandan keyin, chigit
yuzasidagi kalta tolalarni ajratib olish jarayoni bulinterlash jarayoni hisoblanad i.
Xozirgi kunda sanoatimizda ishlatilayotgan linter mashinalarida momiq bo’yicha
ish unumdorligi pastligi hammaga ma’lum. Linterlash jarayonida momiq miqdori
chigitning geometrik o’lchamlariga ham bog’liq. Linter mashinalarda chigitdan
momiq ajratish jarayonida chigitlarning yuqori darajada shikastlanishi sababini,
ularning fizikmexanik xususiyatlarining o’ziga xosligini va ularning geometrik
o’lchamlarini tahlili orqali hamda linter mashinasining ta’minlovchi valik, arrali
299
tsilindr, tuzitgich, kolosnikli panjara va chigit tarog’I orasidagi texnologik
tirqishlarga to’g’ri kelishini kompleks o’rganib chiqish natijasida aniqlash
mumkin.
Linter mashina texnologik ko’rsatkichlarini rostlash maqsadida chigitlarining
geometrik o’lchamlari va fizik-mexanik xusususiyatlarini tadqiq qilindi.
CHigitning
fizik-mexanik xususiyatlarini o’rganib chiqish maqsadida
S-6524, Sulton va Namangan-77 selektsion navli o’rta tolali paxta chigiti
olindi.
CHigitining
fizik-mexanik
xususiyatlariga
ta’sir
etishini
bartaraf etish uchun qo’lda chigit o’lchamlar bo’yicha to’rtta guruhga ajratildi.
CHigitlarning
geometrik
o’lchamlarini
bilish, linterning texnologik
tirqishlarini to’g’ri tanlash imkonini beradi. CHigitning geomertrik
o’lchamlari metodikaga asosan o’rganib chiqildi. Har bir selektsion navdan 50
grammdan chigiti tanlab olindi va uning o’lchamlari aniqlandi. Linterlash
jarayonida momiq sifati va chigitining shikastlanish darajasi arrali
tsilindr, tuzitqich, kolosnik, to’rli yuza orasidagi texnologik tirqishlarga
bog’liq bo’ladi. Qayd qilingan tirqishlar va yo’l qo’yiladigan chegaralar
og’ishi muvofiqlashtirilgan 1. Muvofiqlashtirilgan chegaralarda ushbu tirqishlar
o’lchamining o’zgarishi momiq va chigitning sifat ko’rsatkichlari o’zgarishiga olib
keladi deb hisoblashadi. Biroq, ushbu tavsiyalar momiq va chigitlar sifati boshqa
alohida tirqishlar qiymatini qayd qilgan holda, har bir shu tirqish
o’zgarishiga bog’liqligini o’rganishga asoslangan 2, tirqishlarning momiq
ajratish jarayoniga kompleksli ta’sir etishi esa, hanuzgacha o’rganib
chiqilmagan. CHigitda qolgan momiq ajratish uchun linter deb ataluvchi
mashinalardan foydalaniladi. Momiq ajratish mashinasida ishchi kamerada
aylanadigan chigitli valikni hosil qiluvchi chigit massasi bilan arrali
tsilindrning o’zaro ta’sir etishi natijasida momiqlarni ajratish jarayoni
amalga oshiriladi. [1]. SHuningdek, linter mashinalarda chigitni yuqori darajada
shikastlanish sababini tushintirish mumkin, shuning uchun hozirgi paytda
birinchi navli paxta chigitini fizik-mexanik xususiyatlarini hisobga olgan
holda, yangi taklif etilayotgan linter mashinalarida 6 mmli setkani qo’llash
tavsiya etiladi. Bu shundan dalolat beradiki, yangi linter mashinasida chigitlarni
shakastlantirish darajasi va momiq sifatiga ta’sir etishini baholash va
ularni ko’rsatkichlariga muvofiqligini ko’rib chiqish kerak bo’ladi.
300
1-rasm Yangi momiq ajratish mashinasining ko’rinishi.
Linter
mashinasida
chigit
yuzasidagi
momiqlarni
ajratish
jarayoni
quyidagicha amalga oshiriladi: paxta chigiti momiq ajratgichga ta’minlash
valigi 1 yordamida uzatiladi va ishchi kameraga yo’naltiriladi, bu yerda
to’zitgich aylanishi va arrali tsilindr 6 arralari ta’siri ostida aylanuvchi
chigitli valik hosil bo’ladi. Arralar chigitli valik massasiga kirib, chigit
yuzasidan momiqlarni qirib oladi va ularni kolosnikli panjara 4 tashqarisiga
chiqaradi. Arra tishlaridan momiqlar soplo 5 orasidan so’riladigan havo oqimi
yordamida ajratib olinadi. Ajratib olingan momiqlar havoli kameraning chiqarib
yuboriladigan qismiga uzatiladi va shundan keyin p nevmotizim 8 orqali keyingi
jarayonga uzatiladi. Momiq ajratilishi va momig’i ajratilgan chigitlar, chigit
valigidan ajralib to’rli yuza teshiklaridan tashqariga chiqariladi. Tuksizlantirilgan
chigitlar chiqish zonasi kattalashtirilganligi, to’rli yuza teshiklari o’lchami
normal
tuksizlantirilgan
chigitlar
o’lchamiga
muvofiqligi hisobiga,
ularning ishchi kameradan ajralib chiqish ketishi natijasida linterning
momiq ajratish va chigit o’tkazish bo’yicha unumdorligi ortadi. Xozirgi kunda
ekilayotgan chigitlarning geometrik o’lchamlarini taxlil qilindi.
№
Селекцон
навлар
Чигит
ўлчами,
6 мм
Чигит
ўлчами,
5,5 мм
Чигит
ўлчами,
5 мм
Чигит
ўлчами,
4,5 мм
Чигит
ўлчами,
4 мм
1
Султон
1,5
5,3
14,9
28,3
0,1
2
С-6524
0,5
4,8
35,4
9,3
0,1
3
Нам-77
0,3
2,6
22
22,7
2,4
Jadvaldan
ko’rinib
turibdiki
chigitning
geometrik
o’lchamlari
turlicha bo’lganligi sababli yangi linter uskunasining ishchi kamerasidan
301
chigitning chiqishi uchun o’rnatilgan to’rli yuzaning teshiklarini paxtaning
vseletsion naviga qarab boshqarilib turiladi.
Foydalanilgan adabiyotlar
1. Справочник по первичной обработке хлопка, книга 1, 2. Ташкент
«Мехнат» -1995 г. стр. 341-343.
2. Основы проектирования машин первичной обработки хлопка.
Москва. «Машиностроение» 1972 г. стр. 359-364.
3. Ғ.Ж.Жабборов, Т.У.Атаметов, А.Х.Хамидов “Чигитли пахтани қайта
ишлаш технологияси”. Дарслик, Т.: Ўқитувчи, 1987. – 400 бет.
Do'stlaringiz bilan baham: |
