Иқтисодий таҲ

5.2-жадвал
Меҳнат ресурсларининг таркиби, структураси ва динамикаси ўзгаришини таҳлили

Кўрсаткичлар	Ўтган йил		Ҳисобот йил		Фарқи
	Сони (киши)	Салмо- ғи, %	Сони (киши)	Сал-мо- ғи, %	Сони (киши)	Сал-мо- ғи, %
Жами ходимлар. Шу жумладан:	35	100	65	100	+30	-
раҳбарлар	2	5,71	5	7,69	+3	+1,98
мутахассислар	3	8,58	6	9,23	+3	+0,65
техник ходимлар	4	11,43	9	13,85	+5	+2,42
хизмат кў рсатувчи ходимлар	2	5,71	8	12,31	+6	+6,6
ишчилар	24	68,57	37	56,92	+13	-11,65

5.2-жадвал маълумотлардан кўриниб турибдики, таҳлил қилинаётган корхонада ўрганилаётган даврда меҳнат ресурслари таркибида бир қатор ўзгаришлар содир бўлган. Корхонада ўтган йили жами ходимлар сони 35 кишини ташкил қилган бўлса, ҳисобот йилда 65 кишидан иборат бўлган ҳолда, 30 кишига кўпайган. Демак корхонада жорий даврда янги иш ўринлари яратилган. Корхона ходимларининг структуравий ўзгаришида ишчилар сонининг ошиши етакчи ўринни эгаллаган бўлиб, уларнинг сони ўтган йилдаги 24 кишидан ҳисобот йилга келиб 37 кишига етган. Ишчиларнинг жами ходимлар таркибидаги салмоғи ўтган йилда 68,57 фоизни ташкил қилган бўлса, ҳисобот йили 56,92 фоиздан иборат бўлган ҳолда 11,65 фоизга камайди. Корхонада ўтган йили раҳбарлар сони 2 кишидан, ҳисобот йили эса 5 кишидан иборат бўлган. Шу билан бирга корхонада ҳисобот йили ўтган йилга нисбатан мутахассислар сони 3 кишига, техник ходимлар сони 5 кишига, хизмат кўрсатувчи ходимлар сони эса 6 кишига ошганлигини кўриш мумкин. Жадвал маълумотларидан кўринадики, корхонадаги ишлаб чиқариш соҳасидаги меҳнат ресурсларининг асосий салмоғини ишчилар ташкил этмоқда. Ходимлар таркибида мутлақ таркибий ўзгаришлар кузатилган бўлса-да, уларнинг умумий таркибдаги салмоғида деярли кескин ўзгаришлар кузатилмайди. Раҳбар ходимларнинг ортиши корхона учун самара бермайди. Шу сабабли корхонада бевосита ишлаб чиқариш жараёнида тўғридан-тўғри қатнашадиган ходимлар сонини оширишга ҳаракат қилиниши лозим. Бу эса самарадорликни оширишга олиб келиши мумкин.

Таққослама таҳлил корхонанинг барча иқтисодий кўрсаткичларини ўз ичига олиши мумкин ёки бошқача сўз билан айтганда, комплекс характерга эга бўлади. Таққослама таҳлилнинг мазмуни қўйилган мақсад ва текшириладиган обектга қараб қуйидагича туркумланади:
- обект бўйича (корхона, сехлар, ишлаб чиқариш участкаси, иш жойи);
- мавзунинг (тема) мазмуни бўйича - меҳнат предметлари, меҳнат воситалари, меҳнат ва молия ресурсларини таҳлил қилиш ва ҳоказо;
- таҳлилни ў тказиш доираси – комплекс таҳлил ва махсус (тематик) таҳлил.
Таққослама таҳлилнинг энг муҳим услубий масалалардан бири ўрганиладиган обектни бир-бири билан солиштириш шартларига риоя қилишдир.