Исломда мерос ва унинг тақсимоти

 
َِلاَقَِْمَّلَسَوِ هْيَلَعِناللهِىِلَصِ ِ بَِّلاِ نَعِنهَِْعِناللهَِي ضَرٍِدونعْاَمِ نْواِ ْنَع
ِ:
اونمَّلَعَ ت
ِ
ِنهونم ِلَعَوَِنآْرنقْلا
َِِّلا
ا
اونمَّلَعَ تِ،َس
ِ
ِ َّتََّحِنَتَ فْلاِ نرَهْظَتَوِ نضَبْقن يَسَِمْل عْلاَِّن إَوِ ٌضونبْقَمِ ٌؤنرْماِ ِنّ إَفِ َساَِّلاِاَهونم ِلَعَوِِ َض ئاَرَفْلا
َِفْلاِ فِِ ناَِْ ث ْلْاَِف لَتَْيَ
ِن يِْنَمِ ناَد َيَِ َلََفِ ةَضي ر
َِف
ِ ِص
اَمنهَ ِْ يَ وِنل
(ِ.
ِهاور
لا
يقهيب
)
 
“Қуръонни 
ўрганинглар 
ва 
уни 
одамларга 
ўргатинглар, фароизни ўрганинглар ва уни одамларга 
ўргатинглар. Мен вафот топгувчи инсонман. Ва албатта 
илм тезда кўтарилиб кетиб, фитналар зоҳир бўлур. Ҳатто, 
икки инсон мерос масаласида ихтилоф қилиб қолиб, 
уларнинг орасини ажрим қилиб берувчи одамни топа 
олмай қоладилар” (Байҳақий ривояти). 

---

www.madrasa.uz
 
7 
Ушбу ҳадисда ҳам Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи 
васаллам мерос илмининг қадрини кўтармоқдалар ва уни 
ўрганиш ва ўргатишни Қуръонни ўрганиш ва ўргатиш билан 
бир қаторда зикр қилмоқдалар. Шунинг ўзи фароиз илми 
қанчалар улуғ даражадаги илм эканлигига катта далилдир. 
Шунингдек у киши соллаллоҳу алайҳи ва салам: “Ва албатта 
илм тезда кўтарилиб кетиб, фитналар зоҳир бўлур” 
демоқдалар. Ҳа, пайғамбарлар ҳам инсон. Бир кун келиб улар 
ҳам Аллоҳнинг ҳузурига кетадилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу 
алайҳи васаллам ҳаёт эканлар, ҳар бир соҳадаги каби мерос 
илмида ҳам муаммолар бўлмас эди. Зеро, у зот соллаллоҳу 
алайҳи васаллам ҳар бир масалани Аллоҳ буюрганидек ечиб 
берар эдилар. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам 
Аллоҳнинг ҳузурига кетганларидан сўнг саҳобалар ва 
тобеъинлар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан 
ўрганган илмлари асосида мерос масалаларини ечиб 
берганлар. Аммо илм тез кўтарилиб кетувчи нарсадирдир. Шу 
сабабли ҳар бир диний илмлар каби мерос илмини ҳам 
ўрганиш ва ўргатиб бориш уммат учун лозимдир. Ушбу илм 
умматдан биринчи бўлиб кўтарилувчи илм бўлганлиги 
сабабли бу соҳада ниҳоятда сергак бўлиш зарурдир.