Исломда мерос ва унинг тақсимоти

www.madrasa.uz
 
25 
Маййит Аллоҳнинг ҳақларини ўташга ва бошқа 
нарсаларга васият қилганда мулкининг учдан бири етса, 
иккови рўёбга чиқарилади. Агар меросхўрларнинг барчаси ўз 
хоҳиши ила ижозат берса, қолган мулкнинг барчаси васиятни 
рўёбга чиқариш учун ишлатилиши мумкин.
Қолган мулкнинг учдан бири ёки (меросхўрлар ижозат 
берганида) барчаси маййитнинг васиятларини ўташга етмаса, 
васиятларнинг барчаси улушига нисбатан тенг равишда 
ўталади. Агар васиятлар улуш билан ўлчанмайдиган бўлса, 
адад билан ўлчанади. Васиятни ўташни маййти айтиб кетган 
тартибда амалга оширилади. Бунда барча васиятлар тенг 
бўлади ва Аллоҳнинг ҳақларини ўташга қилинган васият ва 
бошқа васиятларнинг ораси ажратилмайди. (“Далилул-
вуррос” Низомиддин Киронавий). 
Буюк Аллоҳ маййитнинг қарзлари ва васияти ўталгандан 
сўнггина меросхўрлар тарикани тақсимлашлари мумкин 
эканлигини баён қилиб қуйидагича марҳамат қилган: 
ٍِنْيَدِْوَأِاَ بِِىَصونيٍِةَّي صَوِ دْعَ وِن م
ِ َّللّاَِن ِمًِةَّي صَوٍِِرآَضنمَِرْ يَغ
ِنَّللّاَوِ
ٌِمي لَحٌِمي لَعِ
 
 
“...зарар қилмайдиган васиятни ёки қарзни адо 
этгандан сўнг. Булар Аллоҳнинг васиятидир. Ва Аллоҳ 
билувчи ҳамда ҳалийм Зотдир” (Нисо сураси, 12-оят). 
Меросхўрларнинг ҳақлари. Маййитнинг мулкидан 
юқорида санаб ўтилган барча нарсалар ўтаб бўлингач, қолган 
тарика Аллоҳнинг Китоби, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи 

---

www.madrasa.uz
 
26 
васалламнинг суннатлари ва умматнинг ижмоъсида келган 
суратда, меросхўрларнинг мартабаларига биноан ораларида 
тақсимланади. 
(“Фароизи 
Сирожия” 
Сирожиддин 
Сижовандий).
Меросхўрларнинг ҳақлари ҳақидаги баёнга тарикага 
боғлиқ бўлган ҳақларнинг тартибидаги ҳикматнинг баёнидан 
сўнг – Аллоҳ насиб қилса – киришамиз.