Iqtisodiy bilim asoslaridan

V. Mustahkamlash.
O’quvchilarga o’tilgan mavzu bo’yicha qo’yidagi jadvalni to’ldirish topshiriladi.
V. Mustahkamlash.
O’quvchilarga o’tilgan mavzu bo’yicha qo’yidagi jadvalni to’ldirish topshiriladi.

Muammoning turi	Muammoni kelib chiqish sabablari	Muammoni echish yo’llari va sizning harakatlaringiz .

VI. O’quvchilar bilimini baholash.
Topshiriqni bajarish uchun atamalarga mos kelgan talqinlarni qo’ying.
Atamalar:
1. Soliq

2. 
   Soliq munosabatlarining subyektlari
   
3. 
   Soliq stavkasi
   
4. 
   Soliq to’lovchilar
   
5. 
   Sotuvchi
   
6. 
   Sug’urta
   

Talqinlar;

a).Turli xil kutilmagan holatlar natijasida yuzaga kelishi mumkin bo’lgan moliyaviy muammolardan muhofaza qilish;
b). Bozorda tovarini pulga almashadigan, ya’ni tovarni sotadigan tomon;
c).soliqlar va boshqamajburiy to’lovlarni amalgam oshirish majburiyatini olgan har qanday jismoniy yoki yuridik shaxslar;
d).Soliq obyektining har bir birligi uchun davlat tomonidan belgilab qo’yilgan me’yor.
e).Soliq to’lovchilar va vakolatli organlar;
l). Fuqaro, firma va korxonalardan davlat xazinasiga undiriladigan, qonunda ko’rsatilgan majburiy to’lov.
Topshiriqlarning to’g’ri javoblari doskaga ilib qo’yilib, o’quvchilar nechta topshiriqni to’g’ri bajarganlarini so’rash va ularning dars jarayonidagi faoliyatini hisobga olgan holda baho e’lon qilinadi.
VII. Uyga vazifa:
Har bir o’quvchi o’z oilasining yil davomida to’laydigan soliq so’mmasini hisoblab keling.

Foydalanish uchun matnlar.

Soliq deganda, fuqaro, firma va korxonalardan davlat xazinasiga undiriladigan, qonunda ko’rsatilgan majburiy to’lov ekanligi tushuniladi. Shu bilan birgalikda, mamlakatimiz soliq tizimida yer soliѓi maћalliy soliq va yiѓimlar turiga mansub. Yer soliѓi boshqa soliq turlaridan farqli o’laroq, o’ziga xos xususiyatlsarga ega. Xususan, ushbu soliq turi qatiy to’lovdir.Ya’ni yer egalari va foydalanuvchilari o’z faoliyatlari davomida qanchalik foyda ko’rganlaridan qat’iy nazar, yer soliѓini to’lashlari shart. Chunki, ushbu soliq amaiga tatbiq etilishining asosiy maqsadi – yerdan oqilona foydalanish, uni avaylash, talon – taroj qilishiga yo’l qo’ymaslikdir.

Mulk ћuquqi, egalik qilish ћuquqi, foydalanish ћuquqi yoki ijara huquqi asosida yer uchastkalariga ega bo’lgan shaxslar yer soliѓi to’lovchilari hisoblanadi.
Jismoniy shaxslarning quyidagi yer maydonlari soliq obekti ћisoblanadi:
dehqon xo’jaligi yuritish uchun meros qilib qoldiriladigan umrbod egalik qilishga berilgan yer maydonlari;
yakka tartibda uy – joy qurilishi uchun meros qilib qoldiriladigan umrbod egalik qilishga berilgan yer uchastkalari;
jamoa boѓdorchiligi, uzumchiligi va polizciligini yuritish uchun berilgan yer uchastkalari;
xizmat yuzasidan birilgan chek yerlar;
meros bo’yicha, ћadya qilinishi yoki sotib olinishi natijasida uy-joy va imoratlar bilan birgalikda mulk ћuquqi, egalik qilish va foydalanish ћuquqi ћam o’tgan yer uchastkalari;
qonun ћujjatlarida belgilangan tartibda mulk qilib olingan yer uchastkalari;
tadbirkorlik faoliyatini yuritish uchun doimiy foydalanishga yoki ijaraga berilgan yer ychastkalari.
Mulk ћuquqi, egalik qilish ћuquqi, foydalanish ћuquqi yoki ijara ћuquqi asosida yer uchastkalariga ega bo’lgan yuridik shaxslar yer soliѓining to’lovchilari bo’lib ћisoblanadilar.
Yuridik shaxslar uchun quyidagi yer maydonlari yer soliѓi obekti bo’lib ћisoblanadi:
qonunda belgilangan tartib bo’yicha o’z mulki qilib olingan yer maydonlari;
o’rmon xo’jaligi uchun egalik qilishga berilgan yerlar;
korxona qilishga, imoratlar qurishga yoki boshqa noqishloq xo’jalik maqsadlari uchun foydalanishga berilgan yerlar.
Jismoniy shaxslarning soliq solinmaydigan yer uchastkalariga quyidagi yerlar kiradi.
Yakka tartibda uy-joy qurish va shaxsiy yordamchi xo’jalik yuritish uchun qonun ћujjatlarida belgilangan me’yorlar doirasida berilgan yerlar – yer uchastkasi berilgan paytdan e’tiboran ikki yil muddatga soliq solinmaydi. Agar yerdan o’z o’rnida foydalanilmasa, bu imtiyoz qo’llanilmaydi.
Dehqon xo’jaliklaridan undiriladigan yer soliѓi stavkalari, yer sifatiga boѓliq ћolda belgilanadi.
Quyidagi yer maydonlari yer soliѓidan ozod etiladi:

• 
  shaћarlar, shaћar qo’rѓonlari, qisloq aћoli punktlarining umumiy foydalanishdagi yerlari (maydonlar, ko’chalar, o’tish joylar, yo’llar, ariq yoqalari, ariqlar, mozorlar va boshqalar);
  
• 
  boѓdorchilik, uzumchilik, sabzavotchilik jamoalari uchum umumiy foydalanishga berilgan yerlar;
  
• 
  tabiatni muћofazalashga mo’ljallangan yerlar,
  
• 
  tarixiy – madaniy aћamiyatga ega bo’lgan yerlar;
  
• 
  suv fondi yerlari (daryolar, ko’llar, suvomborlari, kanallar, dengizlar va shu kabi umumfoydalanadigan yerlar).
  

Iqtisodiy bilim asoslari fanidan “Jahon iqtisodiyoti muammolari.”
mavzusidan ilg’or pedtexnologiya bo’yicha tayyorlangan dars ishlanmasining Texnologik xaritasi

Darsning mavzusi	Jahon iqtisodiyoti muammolari.
Maqsad vazifalari	1.O’quvchilarga Iqtisodiy muammolar borki, ular barcha davlatlarga tegishli ekanligi haqida tushuncha berish. 2. O’quvchilarda Yer yuzida tinchlikni saqlash insoniyat oldida turgan eng muhim muammolardan biri haqidai bilim, ko’nikmalarni shakllantirish.
O’quv jarayonining mazmuni	Jahon iqtisodiyoti muammolari jahon iqtisodiyoti keltirib chiqargan, har bir davlat iqtisodiyotiga taalluqli, faqat birgalashib hamkorlikda yechilishi mumkin bo’lgan muammolar.
O’quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasi.