Iqtisodiy bilim asoslari 8

BILIMINGIZNI SINAB KO‘RING!
daromadi IV chorakda 2007- yilga nisbatan 136,4 foizga oshgan. 2007- yil dekabrda fuqaro 
1000000 so‘m daromad qilgan bo‘lsa, 2008- yil IV chorakka kelib 1 364 000 so‘m daromad 
qilgan. Bu — fuqaroning turmush darajasi 2008- yil oxiriga kelib, 2007- yilga nisbatan 
1,364 marta yaxshilanganligini bildirmaydi, albatta. Chunki, bu vaqt davomida narxlar ham 
oshib borgan. Ma’lum bo‘lishicha, narxlar bu davrda o‘rtacha 1,075 marta oshgan. Agar 
nominal daromad miqdorini narxlarning oshishi darajasiga bo‘lsak: 136,4 : 1,075 = 126,9 
aholi real daromadlari o‘zgarishining foizdagi miqdori kelib chiqadi. Demak, 2008- yil 
oxirida fuqaroning daromadlari 2007- yilga nisbatan taxminan 1,27 marta oshgan ekan.
Nominal daromad
 
— ma’lum davr davomida alohida olingan shaxs yoki oila 
tomonidan qo‘lga kiritilgan daromad miqdori. 
Real daromad
 
—
 
nominal daromadning muayyan davrdagi narxlar o‘zgarishiga 
nisbatan qiymati.
R
n
 
— nominal daromad; 
R
r
 
— real daromad;
I
— iste’mol narxlari indeksi yoki narxlarning o‘zgarish darajasi.
=
R
n
I
R
r
Formula
Yuqorida keltirilgan rasmlarda turli xil muassasalar pulingizni jamg‘arishda yoki uni siz 
uchun foydali bo‘lgan ishga sarflashingizda o‘z xizmatlarini taklif qilmoqda. Aytaylik, sizning 
200 000 so‘m pulingiz bor va uni o‘zingiz uchun biror-bir nafli ishga sarflamoqchisiz.
1. Har bir taklifni sinchiklab o‘rganib chiqing va ularning ijobiy va salbiy tomonlarini tahlil qiling. 
2. Qaysi bir taklif ko‘proq daromad (naf) keltiradi?
3. Har bir taklifdan kelishi mumkin bo‘lgan nafni (foydani) shaxsiy va jamiyat nuqtayi naza-
ridan baholang.
4. Qaysi bir taklifning haqqoniyligiga ko‘proq ishonasiz? 
5. Qaror qabul qilish jadvalini tuzib, har bir taklifni o‘zingizga ma’qul keladigan mezonlar 
bo‘yicha baholang va tanlovingizning natijasini e’lon qiling. Nima uchun aynan shu qarorga 
kelganligingizni asoslab bering.
Mablag‘ingizni “Ipoteka”
bankiga qo‘ying. Bu bilan uy 
qurish yoki sotib olish imko-
niyatiga ega bo‘lasiz.
Do‘konimizdan audiotex-
nika vositalarini naqd pulga 
yoki pul o‘tkazish yo‘li bilan 
sotib oli shingiz mum kin.
O‘zbekiston Milliy banki omonatlaringizni 
18% yillik foiz stavkasi bilan ko‘paytirib 
beradi. Foiz miqdori har oyda hisoblanib,
omonatingizga qo‘shib boriladi.