Iqtisodiy bilim asoslari 8

REAL VA NOMINAL DAROMAD
 
Ma’lumki, bozor iqtisodiyoti sharoitida narxlar o‘zgarib turadi. Odatda, turli yillardagi 
daromadlar o‘zaro taqqoslanayotganda ularning shu yillardagi miqdori nominal qiymati 
emas, balki muayyan yilga nisbatan qiymati, ya’ni real qiymatlari taqqoslanadi. Shunday 
qilib, nominal daromad daromadning joriy yildagi narxlardagi qiymati. Real daromad
esa 
daromadning muayyan yil dagi narxlarga nis ba tan qiymatidir. Real daromad nominal 
daromadni tegishli iste’mol narxlari indeksiga bo‘lib topiladi. 
Iste’mol narxlar indeksi (INI) aholi tomonidan sotib olinadigan muayyan tovar 
va xizmatlar narxining ma’lum boshlang‘ich davrdagi narxlarga nisbatan o‘zgarishini 
ifodalaydi. Uni boshqacha qilib, qaralayotgan vaqt davomida narxlarning o‘zgarish darajasi 
deb ham aytish mumkin. Masalan, 2008- yil O‘zbekiston aholisining o‘rtacha nominal 
Mamlakatdagi mehnat resurslari uning barcha fuqarolari insoniy ka pitallarining 
yig‘indisidan tashkil topadi. Yaponiya davlatida tabiiy boyliklar yo‘q hisobi. Bu davlat o‘z 
fuqarolarining insoniy kapitallarini rivojlantirish va boyitib borish evaziga hozirda ulkan 
iqtisodiy salohiyatga, boy kapital resurslarga ega. Kishining insoniy kapitali qancha yuksak, 
ma’naviy dunyoqarashi qancha go‘zal bo‘lsa, uning evaziga olinadigan daromad miqdori 
— ish haqi ham shuncha ko‘p bo‘ladi. Ayni paytda, siz o‘z insoniy kapitalingizni oshirish 
maqsadida maktabda o‘qimoqdasiz. Keyin akademik litsey, kollej yoki universitetlarda bilim 
olib, o‘z kapitalingizni yanada oshirasiz. Bu xatti-harakatlaringizning barchasi avvaliga 
insoniy kapitalingizni, so‘ng moddiy kapital — daromadingizni oshirishga qaratilgan 
bo‘ladi.
MODDIY KAPITAL
Daromadlarning asta-sekin ko‘payib borishi natijasida uni jamg‘arish imkoniyati 
tug‘iladi. Topilgan daromadning bir qismi o‘sha zahotiyoq sarflansa, bir qismi bankka 
qo‘yilgan pul, sotib olingan qimmatbaho qog‘ozlar, zavod, fabrika, avtomobil, uy-joy, 
zeb-ziynatlar ko‘rinishidagi xususiy mulk sifatida jamg‘ariladi. Bu mulklarning barchasi 
kishining 
moddiy kapitali
ni,