Iqtisodiy bilim asoslari 8

FAOLLASHTIRUVCHI SAVOL VA TOPSHIRIQLAR
14-MAVZU
JAMG‘ARMA VA SUG‘URTA
Pulingizni 
hamyoningizda 
saqlang!
JAMG‘ARMA
Ma’lumki, odamlar, odatda, daromadlarini birdaniga sarflashga harakat qilishmaydi, 
balki uning bir qismini omonat ko‘rinishida saqlab qo‘yishadi, ya’ni jamg‘arishadi. 
Jamg‘arilgan pul esa jamg‘arma

deyiladi.

 
Jamg‘arma kelajakdagi ehtiyojlarni qondirish 
maqsadida jamg‘ariladigan pul mablag‘idir.
Buni yodda tuting!
• 
Insonning iqtisodiy qadr-qimmati (boyligi) — uning insoniy va moddiy kapitallari 
yig‘indisi bilan o‘lchanadi. 
• 
Mehnat resursi — ish haqi, tabiiy resurs — renta, kapital resurs — foiz (dividend), 
tadbirkorlik — foyda ko‘rinishida daromad keltiradi.
“Ipoteka bank” aksiyalarini sotib olsangiz,
yiliga 20% qo‘shimcha daromad — dividend 
olasiz.

---

61
60
61
Iqtisodiy huquq asoslari
Bankka qo‘yilgan omonatlar sir tutiladi va meros huquqi qonun bilan kafolat-
lanadi.
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi, 36-modda 
Odamlar mablag‘larini quyidagi maqsadlarda jamg‘aradilar:
— qimmatbaho iste’mol tovarlari: uy-joy, avtomobil, mebel, sayyohlik yo‘llanmasi 
va hokazolar sotib olish yoki to‘y qilish uchun (chunki, ularni bir oylik ish haqiga sotib 
olib bo‘lmaydi);
— kelajakda qarilik chog‘ida o‘zlarini qo‘shimcha mablag‘ bilan ta’minlash uchun 
(chunki, qariganda daromadlar kamayadi);
— jamg‘arish natijasida foiz ko‘rinishidagi daromad olish uchun (chunki, odamlar 
ortiqcha mablag‘larini ishga solib, uni ko‘paytirish payida bo‘ladilar);
— har ehtimolga qarshi (chunki, hayotda turli xil kutilmagan hodisalar bo‘lib turadi 
va shu bois, ular bilan bog‘liq xarajatlarni ham ko‘zda tutish lozim bo‘ladi).
Boylik biror-bir moddiy tovar — ko‘chmas mulk (uy-joy va binolar), qimmatbaho 
metall va toshlar, ulardan yasalgan taqinchoqlar, zeb-ziynat buyumlari yoki bevosita pul 
mablag‘lari ko‘rinishida jamg‘arilishi mumkin. Hozirgi zamonda pulni ko‘rpa orasida yoki 
sandiqda saqlash to‘g‘ri qaror emas, chunki u pul egasiga hech qanday foyda keltirmaydi. 
Pulni to‘g‘ri jamg‘arish ham kishidan ma’lum darajadagi bilimni talab qiladi.