Iqtisodiy bilim asoslari 8

57
56
57
Inson kapitali
— kishi ning aql-idroki, bili mi, zakovati, kuch-quv vati, ish tajribasi, 
kasbiy mahorati, salohiyati, sog‘ lig‘i va ma’ naviy dunyosi.
Moddiy kapital 
— jam g‘arilgan daromadning moddiy mulkka aylangan qismi va pul 
mablag‘lari.
Boylik
— kishining barcha insoniy va moddiy kapi tallari yig‘indisi.
xulqi, odobi, madaniyati kabi ruhiy dunyosi bilan bog‘liq fazilatlari inson kapitalining asosiy 
tashkil etuvchilaridan hisoblanadi.
Yuqoridagi har uchala vaziyatda ham oila moddiy kapital — xususiy mulk yoki boylikni 
ishlatish evaziga daromadga ega bo‘lmoqda.
Ijara haqi (renta)
— birovning mulkidan foyda langanlik uchun to‘lana digan haq.
Omonat foizi
— omo natga qo‘yilgan pul mab lag‘i dan foydalanganlik uchun 
to‘lanadigan qo‘shimcha haq.
Tadbirkorlik foydasi
 
— tadbirkorlik faoliyati nati jasida qo‘lga kiritiladigan 
daromad.
Iqtiboslar
Bugungi kunda bizning qilayotgan barcha ishlarimiz farzandlarimizning baxt-u sao-
dati, ularning yorug‘ kelajagi uchun amalga oshirilmoqda. Lekin baxt-u saodat faqat 
boylik, mol-u mulk bilan belgilanmaydi. Odobli, bilimdon va aqlli, mehnatsevar, iymon-
e’tiqodli farzand nafaqat ota-onaning, balki butun jamiyatning eng katta boyligidir.
Islom Karimovning «Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch» kitobidan
Qadriyatlar!
“Boylik molning ko‘pligida emas, balki ko‘ngilning to‘q ligidadir” deyilgan ha disga 
o‘z muno sabatin gizni bildi ring.
Har bir kishi turli xil qobiliyat, zakovat va salohiyat egasidir. Shu bois, ular daromad-
larining miqdori ham turlicha bo‘ladi. Daro mad larning tengsizligi bozor iqtisodiga xos 
xususiyat bo‘lib, aynan shu tengsizlik kishilarni yaxshiroq ishlashga, ko‘proq daromad 
topishga undaydi.
Daromadlar o‘rtasidagi farq keskin oshib ketishi ham yaxshi oqibatlarga olib kelmaydi, 
albatta. Shu sababdan, aholining daromadlari o‘rtasidagi keskin farqlar davlat tomonidan 
fuqarolar daromadlarini soliqqa tortish, kam ta’minlangan oilalarga nafaqalar berish va 
boshqa yo‘llar orqali tartibga solib turiladi.