«интернаука» Научный журнал №8(231) Март 022 г. Часть Издается с ноября 2016 года Москва 2022 ббк 94 И73 Председатель редакционной коллегии: Еникеев Анатолий Анатольевич

 
V 
1 
2 
3 
4 
5 
1 
0 
1 
0 
1 
0 
2 
0 
0 
2 
0 
0 
3 
0 
0 
0 
1 
1 
4 
0 
1 
0 
0 
1 
5 
1 
0 
1 
0 
0 

---

Журнал «Интернаука» 
№ 8 (231), 2022 г. 
13
Ағымдағы 
і
күйден процестің қандай жаңа 
күйге ауысатынын анықтау үшін (
p
i1
, p
i2
, p
i3
, p
i4
, p
i5
),
өту ықтималдықтарын анықтаймыз. Оны анықтау 
үшін әр төбеден басқа төбелерге шығу сандарын 
анықтап, сол төбеден барлық шығулар санын 
анықтаймыз
, 
яғни 
Іргелес матрицаның элементтерін осы жалпы 
санына 
бөлу 
арқылы 
өтпелі 
ықтималдық 
матрицасының элементтері анықталады: 
V 
1 
2 
3 
4 
5 
Жалпы 
1 
2 
3 
4 
5 
Жалпы 
1 
0 
1 
0 
1 
0 
2 
0.0 
0.5 
0.0 
0.5 
0.0 
1 
2 
0 
0 
2 
0 
0 
2 
0.0 
0.0 
1.0 
0.0 
0.0 
1 
3 
0 
0 
0 
1 
1 
2 
0.0 
0.0 
0.0 
0.5 
0.5 
1 
4 
0 
1 
0 
0 
1 
2 
0.0 
0.5 
0.0 
0.0 
0.5 
1 
5 
1 
0 
1 
0 
0 
2 
0.5 
0.0 
0.5 
0.0 
0.0 
1 
Мундағы 
p
i1
 + p
i2
 + p
i3
 + p
i4+
 p
i5
 = 1.
Графға 
сәйкес 
біз 
өтпелі 
ықтималдық 
матрицасын құрамыз: 
ℙ
=
[
0.0 0.5 0.0 0.5 0.0
0.0 0.0 1.0 0.0 0.0
0.0 0.0 0.0 0.5 0.5
0.0 0.5 0.0 0.0 0.5
0.5 0.0 0.5 0.0 0.0 ]
Технологиялық процесс күйінің алдыңғы 
кезеңінің соңында S2 күйде болды делік, онда 
бастапқы үлестіру векторы p
1
= {0,1,0,0,0} 
Біз тек екі аспектіні анықтауымыз керек: 
ықтималдылықтың 
бастапқы 
таралуы 
(яғни, 
ықтималдылықтың уақыт бойынша таралуы n=0) 
ℙ(𝑋
0
= 𝑠) = 𝑝
0
(𝑠) ∀𝑠 ∈ 𝐸
, E- дискрет жиын, 
және өтпелі ықтималдық матрицасы (бұл бізге 
n + 1 моментіндегі күйдің кез-келген күй жұбы 
үшін n моментіндегі басқа күй үшін кейінгі болу 
ықтималдығын береді) 
ℙ(𝑋
𝑛+1
= 𝑠
𝑛+1
|𝑋
𝑛
= 𝑠
𝑛
) = 𝑝(𝑠
𝑛
, 𝑠
𝑛+1
) ∀(𝑠
𝑛+1
, 𝑠
𝑛
)𝜖𝐸𝑥𝐸
Егер осы екі аспект белгілі болса, онда 
процестің толық (ықтималдық) динамикасы нақты 
анықталған. Шын мәнінде, процестің кез-келген 
нәтижесінің ықтималдығын циклдік түрде есептеуге 
болады.( мұндағы p
i+1
келесі кезең үшін p
i+1
=max(p
i
) 
анықталады). 
Олар процестің ықтималдық динамикасын 
толығымен сипаттайтындықтан, көптеген күрделі 
оқиғаларды тек p
0
ықтималдығының бастапқы 
таралуы және P өтпелі ықтималдық матрицасы 
негізінде есептеуге болады. 
V 
1 
2 
3 
4 
5 
Жалпы 
1 
0 
1 
0 
1 
0 
2 
2 
0 
0 
2 
0 
0 
2 
3 
0 
0 
0 
1 
1 
2 
4 
0 
1 
0 
0 
1 
2 
5 
1 
0 
1 
0 
0 
2 

---

Журнал «Интернаука» 
№ 8 (231), 2022 г. 
14
P өтпелі ықтималдық матрицасы және p
i 
ықтималдық таралу векторы элементтері бірдей 
болған кезеңде яғни финитті күйге жеткен кезде 
есептеу тоқтатылады.
Демек технологиялық процесстің 5-кезеңде 
күйлерге өту ықтималдығы
p
5
=(0.3,0.26,0.31,0.27,0,26).
Бұдан p
5
=max(0.3,0.26,0.31,0.27,0,26)=(0,0,1,0,0) 
Әдебиеттер тiзiмi: 
1.
Сидельников Ю.В. Экспертиза: состояние и тенденции развития. - М.: МЭ и МО, №2, 1997.
2.
Евланов Л.Г., Кутузов В.А. Экспертные оценки в управлении. - М.: Экономика, 1978. 

---

Журнал «Интернаука» 
№ 8 (231), 2022 г. 
15
МЕДИЦИНА ЖӘНЕ ФАРМАКОЛОГИЯ 
 
ЖЕКЕ МЕДИЦИНАДА МАРКЕТИНГТІК ЗЕРТТЕУЛЕР ЖӘНЕ ДАМУЫ 
Ерденбаева Нургуль 
магистрант, Әл-Фараби атындағы 
 Қазақ ұлттық университеті,
Қазақстан, Алматы 
Барлық ұйымдар-ірі және кіші, коммерциялық, 
үкіметтік, коммерциялық емес, білім беру және басқа 
да коммерциялық емес ұйымдар бірқатар мүдделі 
тараптармен байланысуы керек. Бұл коммерциялық 
қызмет үшін материалдар мен қызметтерді алуға 
немесе тауарлар мен қызметтердің дұрыс бөлінуін 
қамтамасыз ету үшін басқалармен жұмыс істеуге 
және үйлестіруге байланысты болуы мүмкін. 
Сонымен қатар, тұтынушылар бар – сіз және мен – 
жүздеген және мыңдаған өнім ұсыныстарынан 
еркін таңдай алатын адамдар [1, 2]. Маркетингтік 
коммуникациялар - бұл барлық мүдделі тараптарға 
басқа адамдардың ниеттерін түсінуге және 
ұсынылатын тауарлар мен қызметтердің құндылығын 
бағалауға мүмкіндік беретін маңызды қызмет түрі. 
Дәстүрлі түрде маркетингтік коммуникацияның бес 
негізгі пәні немесе құралдары бар: жарнама, сатуды 
жылжыту, жеке сату, қоғаммен байланыс және 
тікелей маркетинг. Сонымен қатар, уақыт пен 
кеңістікті мақсатты аудиторияға хабарлама жеткізу 
үшін сатып алуға немесе пайдалануға болатын 
бұқаралық ақпарат құралдары бар [3]. 
Бұл құралдардың дұрыс үйлесуі және бұқаралық 
ақпарат құралдарын таңдау бұрыннан болжалды. 
Брендтің белгілі бір шарттарын көрсететін 
айырмашылықтар болды, бірақ көбінесе нарығында 
жарнама брендтің құндылығын арттыру үшін 
пайдаланылды, жарнамалар клиенттердің іс-
әрекеттерін ынталандыру үшін пайдаланылды, ал 
қоғаммен байланыс компанияға деген ықылас пен 
қызығушылықты оятуға тырысты [4].
Жеке сату нарықтарындағы негізгі құрал болып 
саналды, бірақ сонымен бірге бөлшек саудада, 
мысалы, ұзақ мерзімді тауарларды сатуда маңызды 
рөл атқарды. 1990 жылдарға дейін тікелей 
маркетинг араласудың маңызды құралына айналды, 
өйткені технология мақсатты клиентке жеке және 
тікелей 
жүгіну 
арқылы 
қарым-қатынас 
формаларының бірін қолдануға мүмкіндік берді. 
Бұл өзгеріс жаңа медиа форматтардың пайда 
болуына әкелді, ал интернеттің және соған 
байланысты цифрлық технологиялардың одан әрі 
дамуы Маркетингтік коммуникациялар саласындағы 
өзгерістерді жеделдетті. Қазіргі уақытта аудиторияға 
жетудің көптеген жолдары бар, өйткені Интернет 
байланыс арнасының жаңа, бірақ күрделі түрі 
болып табылады [5].
Бұқаралық ақпарат құралдары әлемі бірнеше 
түрлі бөліктерге бөлінгенімен, ұйымдармен 
байланысуы керек мақсатты топтар да бар. Қазір 
тұтынушыларда бос уақытты өткізудің көптеген 
жолдары бар. Бұқаралық ақпарат құралдарын 
демалыстың 
бір 
бөлігі 
ретінде 
біріктіруді 
қалайтындардың кейбіреулері қазір көптеген 
Теледидар арналарына қол жеткізе алады; олардың 
барлығы жалпы және нақты қызығушылық 
тудыратын журналдардың көбеюіне, көптеген жаңа 
кинокомпанияларға және, әрине, Интернетке қол 
жеткізе алады, көптеген веб-сайттар шексіз ақпарат 
көзін, онлайн-сатып алу мүмкіндіктерін және бүкіл 
әлем бойынша ойын-сауықтың кейбір түрлерін 
ұсынады. Маркетингтік коммуникациялар әлемі 
жарқын, қызықты, кейде күтпеген, бірақ әрқашан 
күрделі және дамып келеді [6]. 
Әр компанияның нақты мақсаттары бар. Бұл 
мақсаттар өте айқын және түпкілікті болуы мүмкін, 
олар болжамды немесе жалпы болуы мүмкін. 
Олардың мінсіз орындалуына кепілдік беру үшін 
олар дәйекті болуы керек, яғни олар бір-біріне 
сәйкес келуі керек және бір-біріне қайшы келмеуі 
керек. Айталық, сіз сатушыдан іссапар шығындарын 
азайтуды сұрайсыз және олардан көбірек уақыт 
өткізуді сұрайсыз. Осы екі талапты мағыналы ету 
үшін оларды белгілі бір уақыт элементіне байлау 
керек. Мақсат қою тек жоғары басшылықтың 
пікіріне негізделмеуі керек. Керісінше, ол базадағы 
қызметкерлердің қатысуымен тұжырымдалып, 
жетілдірілуі керек. Сонымен қатар, сату мақсаттарын 
белгілеу процесі компания өнім, бренд және сату 
тенденциялары, сондай-ақ нарықтағы үлестер 
(барлығын өлшеуге болады) тұрғысынан қай жерде 
орналасқанын анықтау үшін бақылау зерттеулерін 
жүргізгеннен кейін басталуы керек. Мақсатты сатуды 
басқару технологиясы - бұл сату мақсаттарын 
тұжырымдау мен оған жетудің тағы бір тәсілі. Оны 
сату жөніндегі менеджер мен сату өкілі (өкілі) 
бірлесіп әзірлейді. Ол белгілі бір мақсаттар 
жиынтығы және көшбасшылық стилі бойынша 
нәтижелерге қол жеткізуге назар аударуға 
бағытталған. Компанияның негізгі мақсаты-өз 
тауарлары мен қызметтерін тұтынушыға тиімді 
бағамен сату. Компания аз мөлшерде жұмыс 
істеген кезде; иесі өзін-өзі немесе оның тікелей 
бақылауында және бақылауында болатын белгілі 
бір сатушылардың көмегімен емдей алады. Бірақ 
бизнес өсіп, өсіп келе жатқанда, тауарлар мен 
қызметтердің көп мөлшерін сату үшін жабылуы 
керек мақсатты нарық мөлшері бизнес иесінің жеке 
бақылауына тым үлкен болады. Осылайша, осы 
қызмет түрлерінен таратуды ұйымдастыру қажеттілігі 
туындайды. Жалпы алғанда, ұйым дегеніміз-адамдар 
өз мақсаттарына жету үшін бір-бірімен өзара 

---

Журнал «Интернаука» 
№ 8 (231), 2022 г. 
16
әрекеттесетін құрылымдық процесс. Бұл әлеуметтік 
және динамикалық жүйе. Ол көрсетеді адам 
құндылықтары. 
Басшылық 
өзінің 
барлық 
элементтерін біріктіріп, үйлестіруі керек [7].
Корпоративтік ұйымдар деректер блогының 
кірісі, шығысы және кері байланыс циклынан тұрады; 
өзінің экологиялық ұйымымен ашық әлеуметтік және 
динамикалық жүйе ретінде. Кері байланыс циклі 
басқару механизмін қамтамасыз етеді. Кіру қоршаған 
ортадан келеді. Қоршаған ортаның қажеттіліктерін 
қанағаттандыру үшін оның операторлары енгізген 
процесті өзі жеткізетін жол бар. Бұл тәсіл адами 
құндылықтарға баса назар аударады. Жұмысшылар 
тек машиналардағы редукторлар ғана емес, олар ең 
алдымен әлеуметтік тіршілік иелері. Олар өндірістік 
жүйенің негізгі қатысушылары; басшылық бұл 
фактіні әр адамның ерекше екенін мойындауы керек. 
Бұл қазіргі жағдайда ұйымды өте қиын етеді. 
Сатуды ұйымдастырудың құрылымы компаниядан 
компанияға 
дейін 
ерекшеленеді. 
Бірнеше 
сатушылармен өте кішкентай және қарапайым болуы 
мүмкін. Басқа төтенше жағдайларда бұл өте күрделі 
болуы мүмкін, бөлімдерге, салаларға, өнімдерге 
және маркетингтік функцияларға байланысты 
көптеген қосалқы ұйымдар бар. Бұл процедурада 
көрсетілген факторларға ғана емес, сонымен қатар 
ұйымдағы сәнді маркетинг тұжырымдамасын 
қабылдау деңгейіне және оны жүзеге асыру 
дәрежесіне байланысты көптеген сұрақтар. Бізде 
Үндістанда сату жөніндегі менеджер компанияның 
бүкіл маркетинг және сату бөлімінің бастығы болып 
табылатын компаниялар бар; басқалары, соның 
ішінде компанияның сату жөніндегі менеджері 
Компанияның Директорлар кеңесінің функционалды 
директоры болып табылады және компанияның 
барлық сатылымдарына жауап береді [8].
Жалпы, сату-бұл акт, сату-бұл актінің нәтижесі, 
ал сатушы-бұл әрекетті жүзеге асыратын адам. 
Сонымен, сатушының ноу-хауы-бұл сату сапасы. 
Демек, сату және сату өнерін бір-бірімен алмастыруға 
болмайды. Сату бөлімі екі мақсатты көздейді-әлеуетті 
сатып алушыларды анықтау және сендіру. 
Шығармашылық қабілеттерінің арқасында сатушы 
тек сатуға ғана емес, сонымен бірге өз клиенттерімен 
тиімді, тұрақты және берік қарым-қатынас орнатуы 
керек. Сатуды басқару, жеке сату және сату өнері 
бір-бірімен байланысты. Сатуды басқару жеке 
сатылымдарға күш салады, бұл өз кезегінде көбінесе 
сату өнерімен жүзеге асырылады. "Жеке сату" және 
"сату 
шеберлігі" 
терминдері 
көбінесе 
айырмашылықсыз 
қолданылады. 
Алайда, 
екі 
терминнің арасында айырмашылықтар бар. Жеке 
сату-бұл 
сатуды 
басқарудан 
гөрі 
толық 
тұжырымдама. Сату шеберлігі - бұл жеке сатудың 
бір аспектісі. Сату шеберлігі-бұл жеке сатылымда 
қолданылатын дағдылардың бірі, және бұл бәрі де 
емес. "Сату шеберлігі-бұл әлеуетті клиенттерді 
немесе Клиенттерді қажетті артықшылықтарға ие 
бола алатын өнімдерді немесе қызметтерді сатып 
алуға сәтті сендіру, осылайша олардың жалпы 
қанағаттанушылығын арттыру өнері". Salesmanship-
бұл әлеуетті сатып алушыларға ақпарат беретін және 
оларды сатушының өнімдері немесе қызметтері 
туралы жағымды шешім қабылдауға шақыратын 
сатушы бастаған әрекет. "Жеке сату" - бұл 
жарнаманың ерекше түрі. Негізінен, бұл жеке қарым-
қатынасты ғана емес, сонымен бірге әлеуметтік мінез-
құлықты да қамтитын екі жақты байланыс [9, 10].