Ijtimoiy siyosat

ta‟minotga bog„liq jihatini aks ettiradi? 
a)
Soliq tizimi asosida davlat o‗z funksiyalarini bajarish uchun zarur 
bo‗lgan pul fondlarini shakllantiradi; 
b)
Soliq siyosatini yuritish orqali davlat iqtisodiyotni tartibga soladi; 
c)
Soliq to‗lovlari orqali ijtimoiy siyosatni amalga oshirishni 
moliyalashtirish uchun zarur bo‗lgan pul fondlari shakllantiriladi; 
d)
Ijtimoiy himoyaga muhtoj aholi qatlamlariga soliq imtiyozlari beriladi. 

---

192 
VII bob. IJTIMOIY XIZMATLAR 
7.1. Ijtimoiy xizmatlar tushunchasi.
7.2. Bandlik. 
7.3. Sog‗liqni saqlash. 
7.4. Uzluksiz ta‘lim. 
7.5. O‗zbekistonda ijtimoiy xizmatlar va ularni moliyalashtirish 
xususiyatlari. 
7.1. Ijtimoiy xizmatlar tushunchasi 
Aholini ijtimoiy himoyalash tizimi mamlakatning iqtisodiy va 
demokratik taraqqiyot darajasi, ularning aholi manfaatlariga muvofiqligi, 
ijtimoiy siyosat darajasi, ijtimoiy ta‘minot tizimi kabi omillarga bog‗liq 
holda rivojlanib boradi. Ijtimoiy himoya tizimi ikki asosiy vazifani 
bajaradi:
– ijtimoiy to‗lovlar; 
– ijtimoiy xizmatlar. 
Ijtimoiy to‗lovlar ustun darajada aholining eng kam ta‘minlangan 
qismiga taqdim etiladi. Aholining kam ta‘minlangan qismi deyilganda, 
zarur bo‗lgan iste‘mol andozalariga eng kam ega bo‗lgan jamiyat a‘zolari 
tushuniladi. Kam ta‘minlangan aholining mavjudligi – keskin ijtimoiy 
muammo bo‗lib, boy mamlakatlar uchun ham xosdir. Ushbu holat doimo 
davlat tomonidan mazkur muammoga doimo e‘tibor qaratilishini va 
jamiyat tomonidan tezkorlik bilan tegishli chora-tadbirlar ko‗rilishini 
talab qiladi.
Ijtimoiy himoya tushunchasi ijtimoiy yordam va nafaqalar bilan 
ta‘minlash, ijtimoiy xizmatlar ko‗rsatish tizimini izchil rivojlantirishni 
qamrab oladi. Ijtimoiy xizmatlar – insonlarning ta‘lim, sog‗liqni saqlash, 
madaniyat va boshqa sohalardagi ortib borayotgan ehtiyojlarini 
qondirishga qaratiladi. O‗z navbatida, insonlarning turmush tarzini 
yaxshilanishi ko‗rsatilayotgan ijtimoiy xizmatlar sifatini oshirishni 
taqozo etadi. Ijtimoiy xizmatlarni insonlar tomonidan baholanishi asosan 
ularning sifat xususiyatiga e‘tibor qaratishdan boshlanadi. Jamiyat 
taraqqiyotining modernizatsiyalash bosqichida ijtimoiy xizmatlarni 
tashkil etish davlatning xarajatlarini doimiy ortishiga sabab bo‗ladi. Bu 
esa keng ko‗lamli islohotlarni amalga oshirishda davlat mablag‗laridan 
samarali foydalanishni taqozo etadi. Ko‗rsatilayotgan ijtimoiy 
xizmatlarni isloh qilish asosida, davlat tomonidan ushbu sohalarga 

---

193 
yo‗naltirilayotgan moliyaviy mablag‗larni samarali ishlatishga erishish 
mumkin.
Ijtimoiy xizmatlar shaxsning turmushi sifatini oshirishga, unga 
jamiyat hayotida ishtirok etishning boshqa fuqarolar bilan teng bo‗lgan 
imkoniyatlarini yaratish va o‗zining zarur hayotiy ehtiyojlarini mustaqil 
ravishda 
ta‘minlash 
imkoniyatlarini 
kengaytirishga 
qaratilgan 
xizmatlarga muhtoj shaxsga yordam ko‗rsatish bo‗yicha huquqiy, 
iqtisodiy, psixologik, ta‘limga oid, tibbiy, reabilitatsiya va boshqa chora-
tadbirlar majmuidir
159
.
Ijtimoiy 
xizmatlar 
sohasidagi 
davlat 
siyosatining 
ustuvor 
yo‗nalishlari quyidagilardan iborat: 

aholining ijtimoiy yordamga muhtoj toifalarining huquqlari, 
erkinliklari va qonuniy manfaatlarini ta‘minlash; 

ijtimoiy xizmatlarga muhtoj shaxslarni aniqlash va hisobga olish, 
ularga ushbu xizmatlar ko‗rsatilishini tashkil etish; 

ijtimoiy xizmatlar oluvchilarning oila va jamiyat bilan aloqalarini 
saqlash, ularning qulay muhitda bo‗lishi uchun zarur shart-sharoitlar 
yaratish; 

davlat organlari faoliyatining ochiqligini ta‘minlash; 

ijtimoiy xizmatlar standartlariga rioya etilishini ta‘minlash; 

ijtimoiy sheriklikni rivojlantirish. 
Aholining ijtimoiy muhtoj qatlamlariga ko‗rsatilayotgan ijtimoiy 
xizmatlar quyidagi prinsiplarga asoslanadi: 

qonuniylik; 

inson huquqlariga rioya etish; 

insonparvarlik; 

erkin foydalanish; 

profilaktik yo‗naltirilganlik; 

aniq yo‗naltirilganlik va individual yondashuv; 

ixtiyoriylik. 
Ijtimoiy himoya tizimi doirasida ko‗rsatiladigan ijtimoiy xizmatlarni 
amalga oshirish mexanizmi turlicha bo‗lishi mumkin.