Ijtimoiy siyosat

Iqtisodiy 
funksiya 
ishlovchining 
yoshga 
doir, 
mehnatga 
layoqatsizligi yoki boquvchisini yo‗qotganligi oqibatida beriladigan 
to‗lovlarda, favqulodda hodisalar yuz berganda ijtimoiy yordam 
ko‗rsatish, kam ta‘minlanganlarga pul yoki natural shakldagi yordam va 
boshqalarda namoyon bo‗ladi. Davlatning ijtimoiy ta‘minoti 
moliyalashtirish manbalaridan kelib chiqqqan holda pul to‗lovlari 
ko‗rinishida (pensiyalar, nafaqalar, qoplamalar, moddiy yordam va 
boshqalar), natural shakldagi yordam, xizmatlar va imtiyozlar 
ko‗rinishida beriladi. 
Siyosiy funksiya
jamiyatda aholining turli qatlamlari o‗rtasida 
ijtimoiy barqarorlikni ta‘minlashda ifodalanadi. 
Demografik funksiya 
mamlakatning iqtisodiy rivojlanishi uchun 
zarur bo‗lgan ishchi kuchini takror ishlab chiqarishni rag‗batlantirishni 
ifodalaydi. 

---

53 
Ijtimoiy funksiya
mehnatga layoqatsiz bo‗lgan va boshqa aholi 
guruhlarini jamiyatning to‗laqonli a‘zosi sifatida o‗zlarini his qila 
olishlari uchun ularning ijtimoiy mavqeni tiklashga qaratilgan. 
Qadimgi dunyoda va o‗rta asrlarda aholi ijtimoiy himoyasi asosini 
oilaviy yordam, mehnat jamoasidagi o‗zaro yordam, diniy muassasalar 
xayriya yordami, xususiy xayriya, savdogarlar va hunarmandlar 
sig‗urtasi tashkil qilgan. Ushbu davrda davlat ijtimoiy siyosatning 
huquqiy asosini tashkil etgan qonun, qaror va farmonlar 3.1.1-jadvalda 
keltirilgan. 
XVI–XVIII asrlarda aholini ijtimoiy himoya qilish mexanizmi bir 
tarafdan o‗rta asrlarga xos bo‗lgan aholining muhtoj qatlamini qo‗llab-
quvvatlash an‘anasiga va boshqa tarafdan yangi davr uchun xos bo‗lgan 
davlat tomonidan huquqiy tartibga solish usullariga asoslangan. 
O‗rganilayotgan davrlarda ijtimoiy siyosatning o‗ziga xos 
xususiyatlari mavjud bo‗lgan. Jumladan, muhtojlarni qo‗llab-
quvvatlashga hududiy yondashuv xos bo‗lgan. Bunda aniq ijtimoiy 
me‘yorlar, standartlar shakllantirilgan va ularning faoliyati muhtojlarni 
fiziologik qayta tiklanishi uchun zarur bo‗lgan yordamni taqdim etishdan 
iborat bo‗lgan. Ushbu ijtimoiy yordam uchun kerak bo‗lgan moliyaviy 
mablag‗lar mahalliy boylar hisobidan birdamlik tamoyili asosida 
olingan.
3.1.1-jadval