Ijtimoiy reablitatsiya

Im ko niyati cheklangan (nogiron) -
bu shaxsiy ehtiyojlarini va ijtimoiy hayot 
yetishmovchiliklarini 
qisman yoki to'liq o'zi mustaqil ta'minlay olmaydigan 
istalgan shaxs. Nogironlik qabul qilingan tasnifnomaga ko'ra organizmdagi domiy 
buzilishlarga olib keluvchi, hayot faoliyatining cheklanishiga sabab bo'luvchi, 
alohida ijtimoiy qo’llab-quvvatlashga ehtiyoj tug’diruvchi ijtimoiy zaiflik sifatida 
talqin etiladi.
Bunday ijtimoiy yordam yo'nalishlaridan biri zamonaviy jam iyatda tobora 
katta ahamiyat kasb etuvchi ijtimoiy reabilitasiya hisoblanadi.
Imkoniyati cheklanganlarni ijtimoiy reabilitasiyalash ijtimoiy yordamning 
murakkab zamonaviy va muhim tizimlaridan biridir.
Unining asosiy 
v a zifa si-
maxsus tashkil etilgan ta'lim, tarbiya vositasida 
bolaning ijtimoiy statusini tiklash, uning ijtimoiy munosabatlarda ishtirokini 
ta'minlashdir.
Ijtimoiy 
reabilitasiya 
bola shaxsining 
rivojlanishi 
psixologik 
o'ziga 
xosliklarini inobatga olmagan holatda kuzatilmaydi. Rivojlanishida orqada 
qolishlar mavjud bolalar bilan o'zaro ta'sir jarayonida ichki va tashqi omillar 
ta'sirida vujudga keluvchi bir qator murakkabliklar bilan to'qnashiladi. Ushbu 
jarayonni samarali boshqarish uchun ularning spesifikasi va salbiy tomonlarini 
bilmoq, ta'sir natijalarini oldindan ko'ra bilmoq, ta'sir usullarini vaqtida 
takomillashtirmoq kerak. Bolaning psixik rivojlanish qonunlarini bilish va ulam i 
amalda qo'llay olish ijtimoiy reabilitasion jarayonni maqsadga muvofiq tashkil tish 
uchun zarur hisoblanadi. Ayni paytda ijtimoiy reabilitasiyaning quyidagi 
m a q sad
v a v a zifa la ri
belgilanadi:
1. Nogiron bolani huquq va majburiyatlarga ega fuqaro, to'laqonli shaxs 
sifatida tarbiyalash;
2. Nogiron bolada ijtimoiy va ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlaming murakkab 
olamiga kirishish uchun zarur bo'lgan ko'nikmalami shakllantirish;
3. Bolaning shaxsiga xos yosh, psixologik xususiyatlarga tayangan holda 
unga o'z-o'zini tadqiq etish, o'z-o'zini rivojlantirish sub'ekti sifatida qarash;
117

---

4. Jarohatlovchi ta'sirlarga bardoshli bo'lgan 
shaxsni 
shakllantirishga 
karatilgan 
ijtimoiy-psixologik reabilitasiya jarayoni 
uchun maxsus 
m etodika va texnologiyalar ishlab chikish;
5. Bolaning shaxs sifatida shakllanishiga 
maksimal ta'sim i ta'minlab 
beruvchi kompleksli ta'sir tizimini takomillashtirish.
Im koniyati cheklangan bolalar hayot siklining ma'lum bosqichiga sekinlik 
bilan yetishadilar, ba'zida esa umuman erisholmaydilar. Imkoniyati cheklangan 
bolalar oilasining hayot