Ijtimoiy reablitatsiya

4. 
Ikkilam chi jaro h at bilan ishlash
Ikkilamchi jarohat bilan ishlashda ayrim mutaxassislar konsultantni aynan shu 
kasbni tanlashga majbur etgan omillar, uning konsultant hayotida ahamiyatini 
anglashdan boshlashni tavsiya qiladilar.
Bu om illam i aniqlash uchun ekzistensial analiz vositalaridan foydalanish 
mumkin. Boshqa adabiyotlarda esa ikkilamchi jarohat bilan ishlashda shaxslararo 
munosabatlam ing kom m unikativ aspektini korreksiya qilish alohida ahamiyatga 
ega deb topiladi. N egaki, ikkilamchi jarohatning dastlabki belgilari qatoriga 
mutaxassisning o'zgalar bilan m unosabatlarida kommunikativ tashkiliy qismining 
buzilishi kiradi, uni m uvofiqlashtirish butun vaziyatni yaxshilashi mumkin deya 
tahmin qilinadi.
Amaliy nuqtai nazardan ikkilamchi jarohat bilan ishlashda ikkita asosiy 
yondashuv ajratiladi (Ilina, Soloveychik, 2000; Soloveychik, 2002):
1. O'ziga g'am ho'rlik qilish va stress darajasini tushurish;
2. Salbiy e'tiqodlarni transformasiyalash: mazmun yo'qolishi, umidsizlik 
hissi.
Stressni kamaytirish:
1. O'ziga g'am ho'rlik qilish (sog'lom turmush tarziga rioya qilish, muloqotga 
bo'lgan ehtiyojni qondirish, uyg'unlik, muvozanatga intilish);
2. Rohatlanish (relaksasiya, o'yin)
3. Kasbiy faoliyat bilan bog'liq kechinmalardan chalg'ishni o'rganish,
Salbiy e'tiqodlarni transformasiyalash:
114

---

1. Barcha narsada mazmun topishga intilish - ahamiyatli hayotiy voqealar 
qatorida oddiy
kundalik hayotda ham;
2. Salbiy e'tiqodlardan ustun kelishga harakat qilish;
3. O'zaro yaqinlar doirasini tashkil etish.
Ikkilamchi jarohat bilan ishlashda uch aspekt ajratib ko'rsatiladi: anglash, 
muvozanat, aloqa.
Anglash
 
hissiy kechinmalarimizning barcha jabhalariga tegishli (tushlar, 
tasavvur, tuyg'ular, jismoniy sezgilar). Ulami anglashga, his etishga alohida vaqt 
ajratish zarur.
M uvozanat
ichki hamda tashqi hayotga tegishli hisoblanadi. Mehnat va 
hordiq, aqliy va jismoniy faoliyat o'rtasidagi muvozanat, ichki uyg'unlik.