Ijtimoiy reablitatsiya

3. Superviziya
Psixoterapevt (psixolog, konsultant)ning muvofaqiyatli faoliyati uchun 
guruhiy 
psixoterapiya 
yoki 
shaxsiy 
individual 
tartibdagi 
konsultasiya 
ko'rinishidagi superviziya amalga oshirilishi zarur. Superviziya - bu ikki 
m utaxassislarining (tajribasi teng yoki tajribasi kengroq bo'lgan m utaxassis bilan 
tajribasi nisbatan kam bo'lgan mutaxassislar o'rtasida) xamkorligi bo'lib, uning 
davom ida konfedensiallik sharoitida mutaxassis o'z hissiy kechinmalarini ifoda eta 
olish, kasbiy faoliyatini tahlil qilish imkoniyati beriladi. Superviziyaning asosiy 
m aqsadi - konsultantga o'z mijozining ehtiyojlariga iloji boricha ko'proq javob 
berish imkoniyatini berish.
Superviziya 
konsultantga mijoz bilan ishlash davomida paydo bo'lgan 
qiyinchilikni ifoda etish, uni belgilash, qayta aloqaga ega bo'lish, nazariy
112

---

tasavvurlarini rivojlantirish, mijoz bilan keyingi olib boriladigan ishlami 
rejalashtirish imkoniyatini beradi. Umumiy tarzda superviziya konsultantga 
o'zining kasbiy mahoratini rivojlantirish imkoniyatini beradi, ayni paytda, konkret 
vaziyat misol sifatida olinadi. Bu superviziyaning shaxsiy terapiyadan asosiy 
farqidir. Superviziya konsultantga mijoz bilan bo'lgan terapevtik munosabatlarda 
qiyinchilik tug'diruvchi shaxsiy muammolami belgilash imkoniyatini beradi, 
ammo bu m uammolam i bevosita hal etish superviziyaning vazifasiga kirmaydi.
Superviziyaning strukturasi qat'iy ravishda belgilanadi. Ya'ni mutaxassislar 
o'rtasida Supervizor kim ham da Superviziyalanuvchi kim ekanligi 
aniq 
belgilanadi. Superviziya sessiyalari ham kelishuv asosida belgilanadi.
Supervizor o'z faoliyatida quyidagi qayta aloqa tamoyillariga asoslanishi 
kerak:
1. Supervizor o'z faoliyatida konsultant shaxsiga emas, uning faoliyatiga o'z 
e'tiborini qaratishi kerak. Nutqida kishi xususiyatlarini ifoda etuvchi so'z 
bo'laklaridan emas, inson xatti-harakatlarini ifoda etuvchi fe'llardan 
foydalanish kerak;
2. Konsultant xulqini kuzatish, interpritasiya qilishdan voz kechish kerak;
3. Tavsifberish kerak, baholash, xulosa chiqarish zarurati yo'q;
4. Aniq tavsiya berish, umumiylashtirishdan qochish;
5. Axborot va konsepsiyalarga tayanish, maslahat berishdan voz kechish;
6. Konsultant qabul qila oladigan miqdorda axborot berish;
7. O 'zgartir ish m u m k in b o 'lga n xu lq h aq id a so'zlash ish.
Shunday qilib supervizorlik sessiyasi ma'lum formatga ega, bu uning ikki 
mutaxassisning do'stona suhbatidan farqli jihati hisoblanadi.Superviziya diqqat 
markazida turli m uam m olar bo'lishi mumkin. Faoliyat fokusi konsultant 
ehtiyojlaridan kelib chiqadi, istisno sifatida faqatgina mijozga zarar yetishi 
mumkin bo'lgan vaziyatlam i belgilash mumkin. Bunday vaziyatda supervizorga 
quyidagi qoidalarga rioya qilish tavsiya etiladi:
1. O'z havotiringizni ifoda eting;
2. Sizni havotirga solayotgan vaziyatni ifodalashda aniq tushunchalardan 
foydalaning;
3. Konsultantga muammoning tayyor yechimini taqdim etmang, uni 
izlanishga majbur eting;
4. Konsultant tom onidan qarshilik seza boshlasangiz, faol tinglash usuliga 
o'ting, u o'zining tuyg'ularini ifodalab berish imkoniyatiga ega bo'lsin;
5. O'zgarishlaming hayotga tadbiq etilishini kuzating.
Supervizorlik amaliyotini tashkil etish shakllari turli bo'lishi mumkin:
1. Supervizor boshchiligida
• Bir supervizor va bir consultant
113

---

• Bir supervizor va ikki consultant
• Supervizor nazorati ostida guruh
2. Aralash shakl
• Supervizor superviziyani guruh bilan birgalikda amalga oshiradi
3. Ikkiliklar va "ekspert"
• Guruhda - ekspert kelishilgan davriylik bilan u yoki bu guruhga
qo'shiladi
4. O'zaro teng statusga ega mutaxassislarning superviziyasi
• " Birga bir
• " Guruhda
Superviziyaning 
bugungi 
kundagi 
ahamiyati uning psixoterapiyaning 
effektivligini oshirish imkoniyati beruvchi terapevtik usul sifatida tan olinishi 
hamda psixolog, psixoterapevt, konsultantlarning kasbiy faoliyati davomida 
so'nish sindromi, ikkilam chi jarohatni oldini olish va zarur paytlarda uni bartaraf 
etish, m utaxassislarning kasbiy salohiyatini oshirish yo'li etib tanlanishi orqali 
belgilanadi.