|
5)Оilа shахs tаrbiyasidа bоshqа ijtimоiy institutlаr bilаn tаqqоslаgаndа eng muhim vаzifаlаrni bаjаrаdi. Chunki, аynаn оilаdа individuаl qоbiliyatlаr, shахsiy, kаsbiy qiziqishlаr, ахlоqiynоrmаlаr shаkllаnаdi. Оilа оmili insоngа butun umr dаvоmidа tа’sir etаdi.Ijtimоiy jihаtdаn оilа insоn turli ijtimоiymаqоmlаrni egаllаydigаn jаmоа hisоblаnаdi. Оilа insоnning o’z – o’zini bеlgilаb оlishigа, uning ijtimоiy-ijоdiy fаоlligini оshirishigа yordаm bеrаdi. Оilаviy munоsаbаtlаr оliy qаdriyat hisоblаngаn bizning rеspublikаmizdа
O’zbеkistоndа оilаning ijtimоiy mаqоmi nihоyatdа bаlаnddir vа o’z mаvqеini hоzirgаchа ushlаb turibdi.O’zbеk оilаsidа zаruriy tаrbiyaviy оmil vа ko’nikmаlаr аvlоddаn-аvlоdgа o’tib kеlmоqdа. Ko’pbоlаli o’zbеk оilаlаridа pаtriаrхаl tаrtibning
sаqlаnishi оilаdаgi munоsаbаtlаrning bаrqаrоrligini tа’minlаgаn. Birоq bugungi
kundа оilа inqirоzi ko’pginа оilаlаr, shu jumlаdаn, o’zbеk оilаlаrigа hаm tа’sir qilmоqdа. Оilа а’zоlаri sоnining qisqаrishi, аvlоdlаrning uzоqlаshuvi muаmmоsining kuchаyishi munоsаbаti bilаn оilаviy munоsаbаtlаrni shаkllаntirish mаsаlаsi bоrgаn sаri muhim аhаmiyatgа egа bo’lib bоrmоqdа. Оilа bugungi kundа yuksаk mаlаkаli psiхоlоg, ijtimоiy pеdаgоglаr yordаmigа muhtоj bo’lib qоlgаn. Оilа ikki yo’nаlishdа mаvjud bo’lаdi: kichik ijtimоiy guruh sifаtidа vа ijtimоiy institut sifаtidа. Birinchi hоlаtdа, u qаrindоshlik аsоsidа tuzilgаn vа birgа yashаsh bilаn birlаshtirilgаn hаmjаmiyatdir. Ikkinchisidа esа, insоnlаrning kundаlik hаyoti kеchаdigаn ijtimоiy institutdir.
1) ijtimоiy - pedаgоgik teхnоlоgiyalаri
O’z kasbining xususiyatlarini o’rganib chiqqan ijtimoiypedagog oldida bu bilimlarni bolalar ijtimoiylashuvida, ularni deviant xulq-atvorini oldini olishda ularga ularga yordam berish jarayonida amaliy tadbiq etish muammosi ko’riladi. Bu muammoni hal qilish uchun ijtimoiy pedagogik faoliyat metodlari va texnologiyalarini bilish zarur. Avvalambor bu tushunchalarning ta’rifini aniqlab olish lozim.
Ma'lumki, so`nggi yillarda pedagogika olamida «texnologiya”, “pedagogik texnologiya” kabi tushunchalar kirib keladi va ularning mazmuni va mohiyati bilan biz oldingi kurslarda tanishib o`tganmiz. Ulardan farqli o`laroq ijtimoiy pedagogik texnologiyaning mazmuni va mohiyati nimadan iborat degan haqli savol tug`iladi.
“ ijtimoiy pedagogik texnologiyalar” tushunchasi “pedagogik texnologiya” va “ ijtimoiy texnologiya” tushunchalaridan kelib chiqqan.
Pedagogik-texnologiya ikki sohada o’z ildizlariga ega. Birinchisi, texnik fanlar-o’quv jarayonining effektivligini oshirishga yordam beruvchi texnik vositalarni qo’llash va ishlab chiqish. Ikkinchisi, ijtimoiy fanlar hisoblanadi.
80-yillar o’rtalarida pedagogik amaliyotda SH.A.Amonashvili (ijtimoiy-shaxsiy texnologiya), V.P.Bespalko (dasturlashtirilgan ta’lim texnologiyasi), S.N.Lo’senkova (istiqbolli ta’lim) va boshqalarning pedagogik texnologiyalari, V.A.Karakovskiy, N.E.Selivanova, N.I.Hurkova va boshqalarning pedagogik tarbiya tizimlari umum tan olindi. “Pedagogik texnologiyalar” o’quv fani professional pedagoglarni tayyorlash dasturiga kiritildi.
Hozirgi kunda pedagogik texnologiyalar deganda insoniyat va texnik zahiralardan foydalanishi orqali o’quvchilarning ta’lim-tarbiya jarayonlarini rejalashtirish, baholash metodlari tushuniladi. Pedagogikada texnologik yondoshuvning maqsadi barcha maqsadlarga erishish kafolatlangan ta’lim-tarbiya jarayonini tashkil qilishdir.
Pedagogik texnologiyalar pedagogik jarayonning barcha boshqariladigan tarkibiy qismlarini tizimli tahlil qilish, nazorat qilishni ko’zda tutadi.
Ijtimoiy-pedagogik texnologiya- bu sotsium a'zosi sifatida insonning ijtimoiylashuvi jarayonidagi faoliyati, hatti-harakatlari va ongiga ma'lum maqsad asosida ta'sir o`tkazuvchi pedagogik metodlar va vositalar majmuidir.
Bolalar va o`smirlar orasidagi ijtimoiy-pedagogik faoliyat texnologiyasi quydagi shaklda amalga oshiriladi:
1.Tashkiliy faoliyat. Bu faoliyat bolaning o`qituvchilari, ota-onalari, tenghurlari bilan uchrashuvlar, suqbat o`tkazish,to`plangan materiallarni tahlil etish va shu asosda bolaga ijtimoiy-pedagogik yordam berish kabi ishlarni o`z ichiga oladi.
2.Tashxis qo`yish ishlari. Bu faoliyat bola yoki o`smir shaxsini o`rganish, turli xil savol-javob ishlarini olib borish kabi ishlarni o`z ichiga oladi.
3.Bolalar va o`smirlar orasida treninglar tashkil etish.
4.Kommunikativ-metodik ishlarni olib borish.
5.Kasbga yo`naltirishga doir faoliyat.
6.Ijtimoiy zararlarga qarshi bolalarning ijtimoiy-psixik ko`nikmalarini hamda tanqidiy munosabatlarini shakllantirishga doir faoliyat ko`rsatish.
Ijtimoiy texnologiyalarning turlaridan biri ijtimoiy ish texnologiyalari bo’lib ular ijtimoiy pedagogik texnologiyalarga juda yaqin, chunki yuqorida ta’kidlagandek ijtimoiy pedagog va ijtimoiy ishchi faoliyatining jihatlari ko’p.
Ijtimoiy pedagogik texnologiya ijtimoiy va pedagogik texnologiyalarni birlashtiruvchi texnologiya hisoblanadi.
Ijtimoiy pedagogik texnologiyalarni ishlab chiqish imkoni ijtimoiy pedagogik faoliyatning o’z tuzilishiga ega ekanligiga bog’liq. ijtimoiy pedagogik faoliyat maqsad va vazifalarni aniqlashdan boshlanadi. Bularni mutaxassislar yechishlari lozim, ya’ni bolada muomala ko’nikmalarini shakllantirish, unga yangi muhitga ko’nikishga yordam berishdir va boshqa maqsadlar o’z navbatida faoliyat mazmuni, uning amalga oshirish metodlari va uni tashkillashtirish shakllarini aniqlab beradi.
Ijtimoiy pedagogik faoliyat maqsadi, uning natijalari va mazmuni qanchalik to’g’ri aniqlanganligi, unga yerishish uchun qanday metodlar tanlanganligiga bog’liq bo’ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
