1)Mаktаbgаchа tаrbiya yoshidаgi bоlаlаr bilаn оlib bоrilаdigаn ijtimоiy-pedаgоgik fаоliyat
Хозирда мактабгача таълим муассаса тарбиячилари, ота-оналар учун мактабгача ёшдаги бо-лалар таълим-тарбиясига куйиладиган давлат талаблари яратилиб, амалиётда кулланмокда. Давлат мактабгача таълим муассалари, хусусийлаштирилган мактабгача таълим муассалари, мактабдан ташкари муассасалар, турли мактабга тайёрлов марказларида болаларни мактабга тайёрлаш ишлари олиб борилмокда.
Maktabgacha yoshdagi bola qanday rivojlanadi (5-6 yosh).
Bola qila olishi kerak
● Ko'rsatilgan yo'ldan yura olishi
● Ma'noli gaplashish va ko'plab turli so'zlarni qo'llashi
● Qarama-qarshiliklarni tushunishi (masalan, semiz va oriq, uzun va qisqa)
● Boshqa bolalar bilan o'ynashi
● Doimiy yordamsiz kiyina olishi
● Sodda savollarga javob bera olishi
● 5 tadan 10 tagacha narsalarni sanay olishi
● Qo'lini yuva olishi
Ota-onalar va murabbiylarga maslahatlar
● Bolaning gap-so'zlariga quloq tuting
● Bola bilan tez-tez muomala qiling
● Agar bola duduqlansa, unga shoshilmasdan dona-dona qilib gapirishni taklif qiling
● Hikoyalar o'qib bering va aytib bering
● Bolani turli o'yinlarga va yangi narsalarni o'zlashtirishga rag'batlantiring
Xavotirli belgilar
● Bola qanday o'ynayotganiga e'tibor bering. Agar u qo'rqoq, jahldor va g'azablangan bo'lsa, bular ruhiy muammolar yoki nisbatan yomon munosabatning natijasi bo'lishi mumkin.
3) Jinоyatchilik bоlаlаrdа g‘аyriqоnuniy hаtti-hаrаkаtning nаmоyon bo‘lish shаkli sifаtida Балоғат ёшига йетмаганлар ва ёшлар ўртасидаги жиноятчилик бутун дунёда энг долзарб ижтимоий муаммолардан бири ҳисобланади. Бундай жиноятчиликнинг ўсиши энг аввал ривожланган капиталистик мамлакатлар учун хосдир. Балоғат ёшига йетмаганлар ва ёшлар ўртасида жиноятчиликнинг асосий сабаблари деб ғарб мутахассислари ёшлар ўртасидаги ишсизликни, ёшларнинг келажакларига ишонмасликлари, жамиятни бошқариш ҳозирги замон усулларидан қониқмасликларини кўрсатадилар. Масалан, Германия полицияси маълумотлари бўйича 1996 йили ҳибсга олинган ҳамма ҳуқуқбузарлардан 14 % доимий иш жойига эга эмас эди. Аниқ ҳаракатлар билан ўғрилик қилган жиноятчилар орасида ишсизлар тўртдан бир қисмини ташкил этдилар, улар томонидан шахсларга нисбатан жиноятлар 28 %, 34 % босқинчиликлар амалга оширилган. Жиноят кодексига биноан, тарбиялаш колонияларида озодликдан маҳрум этишга ҳукм этилганлар, 14 ёшдан 18 ёшгача бўлган балоғатга йетмаганлар ҳамда улар 21 ёшга етгунча тарбиялаш колонияларида қолдирилишга ҳукм этилганлар жазо ўтайдилар. Ёши кўп жиҳатдан инсоннинг жисмоний ҳолатини, унинг хулқини, қизиқишларини, ҳаётдаги имкониятларини белгилаши ҳаммага маълум. Оғир моддий таъминланганлик ҳолати ўсмирларнинг ўз эҳтиёжлари ва қизиқишларини қондириш учун имкониятларини камайтиради, бу кўпинча ўсмирларни жиноят содир этишга мажбур этади. Бирор-бир буюм харид қилиб олиш учун маблағнинг йетишмаслигини улар ноқонуний усул билан тўлдирадилар. Балоғатга йетмаган ҳукм этилганлар учун номусига тегиш, ўғрилик, босқинчилик, одам ўлдириш, тан жароҳати йетказиш, автомашиналарни ўғрилаш каби жиноятлар хосдир. Ёмон ниятда жиноят содир этишнинг сабаблари қуйидагилар: қимматбаҳо буюмни эгаллаб олиш истаги, буюмлар сотиб олиш учун шахсий пулига эга бўлиш истаги. Бу жиноятлар асосида модадан қолмаслик тенгдошлари эга бўлган нарсаларга эга бўлиш, ҳатто жиноят содир этиб бўлса ҳам эга бўлиш истаги ётади. Куч ишлатиб жиноят содир этишнинг энг кўп учрайдиган сабаблари: қасос олиш, «эркаклигини» кўрсатиб қуйиш, «иродасини мустаҳкамлаш», «ҳеч нарсадан қўрқмаслик» ва шунга ўхшаш. Кўпчилик жиноятлар «хавфи бўлганига жавобан», «дўстини сотмаслик», «ўртоқларини ишонтиришга» сабабли содир этилади.
Do'stlaringiz bilan baham: |