«Ижтимоий педагогика»

VIII. Оммавий ахборот воситалари ижобий имкониятларидан фойдаланиш ва болалар ҳамда ўсмирларни уларнинг салбий таъсиридан мухофаза этиш.
Оммавий ахборот воситаларининг болалар ва ўсмирлар дунёқарашининг шаклланишида роли жуда катта. Замонавий ОАВ тингловчилар таркибини ҳисобга олмасдан турли-туман ахборотларни эфирга ўзатишади. Хозирги замон оилаларининг аксарияти, айниқса болалар ва ўсмирлар видеотехника маҳсулотларидан назоратсиз қолиб жуда кўп фойдаланадилар. Видеомаҳсулотлари эса зўравонликни, эркин секс ва осон бизнес қилиш каби ярамас, аҳлоқсиз кўрсатувлар намойиш қилади. Бундай ахборотлар баъзи телевидение каналларида ҳам тинмай кўрсатилади. Мана шуларнинг барчаси мустаҳкам аҳлоқий асосларга эга бўлмаган ўсмирларда аста-секин нотўғри, ўзбек миллатига хос бўлмаган феъл-атвор нормаларини, дунёқарашни шакллантиради. Албатта, ўзбек телевидениеси, радио тўлқинларида бундай салбий ва кўрсатув ва ахборотлар берилмасада, замонавий ўзига тўқ оилаларда кўплаб телевизион станцияларнинг каналларини бемалол олиб, томоша қилаётган ёшларни ҳисобга олмай бўлмайди. Мана шундай холларда ота-оналарнинг роли, назоратлари жуда каттадир. Мақсадга мувофиқ болалар тарбиясига раҳбарлик қилиш уларнинг хар томонлама ривожланишига ёрдам бериб, аҳлоқий жиҳатдан бузилишларидан сақлаб қолади. Шунингдек, замонавий босма маҳсулотлар (журналлар, газеталар, китоблар ва бошқ.) таъсирини ҳам ҳисобга олиш зарур. Улар ҳам бир томондан болалар тарбиясида фаол фойдаланиши мумкин бўлса, ота-она, тарбиячилар назоратисиз ўқиладиган, хар хил фоҳишабозлик, қотиллик, гиёҳвандлик, осон йўл билан пул топиб, маишат қилиб яшашга оид ғарб давлатларига хос бўлган ҳаёт тарзини тарғиб этувчи китоб ва журналлар бизнинг миллатимиз ёшлари тарбиясига жуда катта зарар етказади.
Хар бир одамнинг ўз ахборот эхтиёжлари бўлади. Ахборот олишга бўлган эхтиёж одамнинг ижтимоий етуклик омили, унинг фаоллиги, ўзини намоён қилиши, ўз мавқеини, ўрнини белгилаб олиши сифатида намоён бўлади. Одамнинг информацион-педагогик маданияти деган тушунча мавжуд. Бу кишининг тарбияланганлигининг кўрсаткичи, унинг турли хилдаги ОАВ га, уларнинг мазмуни, сифати ва ахборотлар хажмига, улардан мақсадга мувофиқ ўз билимларини оширишда ҳамда ўзини-ўзи тарбиялашда фойдаланишига бўлган муносабатидир. Демак, хар бир ота-она ўз фарзандларини босма нашрлардан ҳам еппасига укимасдан, аксинча, танлаб ўқишга, ОАВ таклиф этаётган кўрсатув ва ахборотларга ҳам танқидий тарзда ёндашиб, уларни танлаб (саралаб) кўришга ва эшитишга ўргатмоклари керак.