«Ижтимоий педагогика»

IV. Боланинг ривожланиши, тарбияланиши жараёнида унинг мулоқот қилиш доираси, ўзаро харакатига мақсадга мувофиқ тарзда таъсир этиш ва бошқариб бориш.
Боланинг ривожланиши ва тарбия олишида унинг билан бевосита алоқада бўладиган кишиларнинг таъсири жуда кучли бўлади. Бу кишиларнинг обрўси, таъсир кучи, инонтириш маҳорати, бола иродасини ўзига бўйсундириш қобилияти, уларнинг болага, ўсмирга қай даражада таъсир этишларига, бу таъсирни қайси йўналишда олиб боришлари билан белгиланади. Афсуски ҳамма жамоалар, ҳамжамиятлар ҳам тарбиявий жиҳатдан ижобий характерда деб бўлмайди. Мана шу фактнинг ўзи ҳам ота-оналар, тарбиячилардан болага тарбиявий таъсир ўтказишларида, бошқалар орқали, гуруҳ ва жамоалар орқали таъсир ўтказишда эҳтиёт бўлишни талаб этади. Улар ўз тарбияланувчисини девиант, криминоген шахслар, гуруҳлар, ҳамжамиятлар таъсирига тушиб қолишдан сақлашлари ва аксинча, унга ижобий, прогрессив шахслар, гуруҳ ҳамда жамоалар кўпрок таъсир ўтказишларига эришмоклари керак.


V.Мактабдан ташқари оилага маслаҳат бериш ва унга ёрдам кўрсатиш тизимини ривожлантириш орқали боладаги девиант феъл-атворни бартараф этиш.
Хозирги кунларда ¡збекистонда оила билан ишлаш, унга моддий ва маънавий ёрдам бериш буйича давлат ҳамда нодавлат марказлари тузилган ва тузилмоқда. Муҳими шундаки, бундай оилалар, девиант болалар билан ишловчи кишилар махсус тайёрланган, малакали мутахассислардан иборат бўлмоғи керак. Улар боланинг диагностик кўрикдан ўтказиши ва уй шароитида улар билан иш олиб бориши учун тавсиялар бермоқлари лозим.
Бундай марказларда болаларни қарайдиган кундузги бўлимлар бўлиши мақсадга мувофиқдир. Чунки, бу бўлимда болалар қулай шароитда ўз шахсий имкониятларини намойиш этишлари, маслаҳат олишлари, ўқув машғулотларига тайёрланишлари, яъни дўстлар орттиришлари, маданиятга ошно бўлишлари мумкин.
Афсуски, хозирча бепул ишловчи ва кам таъминланган оилаларга мўлжалланган марказлар ва кундузги бўлимлар жуда оз ва улар ҳам ота-оналар ва болалар билан иш олиб бориш тажрибасини энди ўргана бошладилар.