Iii bob. Biznes yozishmalarining pragmalingvistik xususiyatlari va kommunikativ jixatlari

III BOB. BIZNES YOZISHMALARINING PRAGMALINGVISTIK XUSUSIYATLARI VA KOMMUNIKATIV JIXATLARI
3.1. Biznes yozishmalari matnining kommunikativ parametrlari

Ishbilarmonlik sohasidagi yozma muloqot ishtirokchi tomonlarning kommunikativ harakati natijasi bo'lgan matnlar yordamida, ya'ni kommunikativ niyatni og'zakilashtirish yordamida amalga oshiriladi. Ishbilarmonlik sohasidagi muloqot, shu jumladan yozma aloqa, bir tomondan, og'zaki, ikkinchi tomondan, ekstralingvistik shartli bo'lib, pirovard natijada muloqotning og'zaki mahsulotiga (matnga) ta'sir qiluvchi eng muhim ekstralingvistik omillar vaziyatning aniqligi, taxminiyligi va milliyligidir. madaniy an'ana yoki aloqa tabiati - rasmiy/norasmiy, miqdoriy (muloqot ishtirokchilarining son nisbati), nutq aktining joyi, sheriklar o'rtasidagi bevosita/bilvosita aloqaning tabiati, aloqa ishtirokchilari nutqining tayyorlik darajasi (spontan tayyorlangan) vaziyat uchun [43, 12-bet].

Xususan, murojaat qiluvchi va oluvchi o'rtasidagi munosabat, mavzuga munosabat, o'z-o'zidan tayyorlik, muloqot holati, nutq turi, ijtimoiy muhit, an'analar tegishli omillarni ko'rib chiqish mumkin. Kommunikativ aktning muhim tarkibiy qismlari adresat va murojaat qiluvchidir [90, p. 14], yozma ishbilarmonlik aloqalarini tahlil qilishda alohida ahamiyatga ega. Oxir oqibat, har bir aniq holatda ushbu ekstralingvistik omillarning o'ziga xos amalga oshirilishi matnning mazmuni va lingvistik dizaynini belgilaydi, bu holda biznes, ya'ni. uning funksional va uslubiy mansubligini belgilaydi.
Biz uchun tadqiqotda ushbu parametrlarning o'zgarishi matnning lingvistik dizayniga qanday ta'sir qiladi va biznes aloqasi matnlarini o'zgartirish uchun qaysi omil eng muhim deb tan olinishi kerak kabi savollar alohida qiziqish uyg`otdi.
Ishbilarmonlik xati, qoida tariqasida, tayyorlik, matnni yozma ravishda belgilash, rasmiy aloqa holati va ma'lum kompilyatsiya an'analarining mavjudligi bilan tavsiflanadi. Shunga qaramay, bu erda mavzuga munosabat, murojaat qiluvchi va murojaat qiluvchi o'rtasidagi munosabatlar va hatto an'analar (milliy madaniyatda arxitektura, mazmun va odob formulalariga qo'yiladigan talablar sifatida tushuniladi) juda xilma-xil bo'lishi mumkin. Aynan shu omillar ish xatlari matnlarining lingvistik dizaynida o'zgaruvchanlikni keltirib chiqaradigan eng katta qiziqish uyg'otadi.
Murojaat qiluvchi va qabul qiluvchi o'rtasidagi munosabatlarning xususiyatlarini ko'rib chiqishda, adresatning tipologiyasini hisobga olish alohida ahamiyatga ega. Shunday qilib, ta'kidlanganidek, "xat mazmuni, lingvistik va stilistik vositalarni tanlash, ushbu mazmun va ohangni taqdim etish shakli nafaqat muloqot shartlariga, balki qabul qiluvchiga, kimga va kimga bog'liq. u yoki bu maktub qanday maqsadda yo‘naltirilgan....» [49, 43-b.] Lingvistik adabiyotlarda adresatlarning turli turlari ajratiladi: kvazadresat, adresat-reley, bilvosita adresat, haqiqiy adresat, qo‘shma adresat [107, b. 11-15], mavhum adresat, aniq adresat, aniq adresat [54, p. 13-14]. Biz tanlagan harflarning turlari (2.1.2. ga qarang) adresatning tipologiyasida ham farqlanadi. Misol uchun, sof biznes masalalari bo'yicha yuqori darajada rasmiylashtirilgan bir vazifali xatlar ma'lum bir shaxsga yoki korxona rahbariyatiga yo'naltiriladi, bu esa ushbu turdagi xatlarning adresatini aniq yoki aniq belgilash imkonini beradi. Umumiy masalalar bo'yicha zaif rasmiylashtirilgan yagona maqsadli xatlar har doim ma'lum bir shaxsga qaratilgan. Murakkab ko'p vazifali xatlar reklama va ma'lumot maktublari bo'lsa, birgalikda murojaat qiluvchilarga (bir qator firma va korxonalarga) yoki ma'lum bir adresatga yoki aniq bir adresatga yuboriladi.
Amalda, yuqorida ko'rsatilganidek, yuqori darajada rasmiylashtirilgan bir vazifali elektron pochta xabarlarining lingvistik dizayni eng kam o'zgarishlarga duchor bo'ladi, murakkab ko'p vazifali elektron pochta xabarlarining lingvistik dizayni esa eng katta lingvistik o'zgarishlarga duchor bo'ladi. K. M. Irisxonova bu borada adresatning professionalligi/noprofessionalligi omili katta ahamiyatga ega ekanligini qayd etadi [54, b. o'n to'rt]. Bu, albatta, adolatli mulohazalar, ammo ko'rinadiki, murojaat qiluvchi uslubni shakllantiruvchi parametr sifatida murojaat qilishdan tashqari, uning kommunikativ qobiliyati, u amalga oshiradigan kommunikativ taktika va strategiya, lingvistik vositalarni tanlash alohida rol o'ynaydi. qabul qiluvchiga kerakli ta'sirga erishishga qaratilgan.
Ko'rinib turibdiki, bir tomondan, yozma muloqot jarayonida adresat va adresat navbatma-navbat rollarni o'zgartiradi, birinchi harf orqali aloqa o'rnatish maqsadiga erishilsa va muloqot dialogga aylansa, ya'ni u muvaffaqiyatli bo'lsa, bu bizga murojaat qiluvchi va qabul qiluvchini o'xshash sotsiolingvistik parametrlar bo'yicha ko'rib chiqishga imkon beradi. Boshqa tomondan, kommunikativ tashabbusga ega bo'lgan murojaat qiluvchidir, u muloqotni boshlaydi, uning kommunikativ-intensional munosabatlari xat matnida adresatga ko'proq yoki kamroq moslashish bilan amalga oshiriladi. Ish xatlarining matnlarini ko'rib chiqayotganda, "aniq" adresatni ajratib ko'rsatish mumkin ko'rinadi, ya'ni. maktubda o‘z fikrini yoki pozitsiyasini bildiruvchi aniq shaxs sifatida xabardor bo‘lgan va o‘zini ko‘rsatuvchi murojaatchi va xatda o‘zini muayyan kompaniya yoki tashkilotning shaxsiylashtirishi sifatida ko‘rsatuvchi “aniq” murojaat qiluvchi; xodim bunday (bu turdagi murojaat qiluvchilar N.V. Dmitrieva terminologiyasida vakillik toifasining to'g'ridan-to'g'ri shakliga va vakillik toifasining ko'chirilgan ijtimoiy shakliga mos keladi [40, 87-b.]).
Muayyan murojaat qiluvchi ko'pincha sof biznes masalalari bo'yicha yuqori darajada rasmiylashtirilgan bir topshiriqli xatlarga xosdir. Muayyan adresat umumiy masalalar bo'yicha yomon rasmiylashtirilgan bir topshiriqli xatlarda eng aniq ifodalanadi; murakkab ko'p vazifali harflar uchun har ikki turdagi adreslovchilar ro'yxatga olinadi. Ko'rinib turibdiki, ko'rsatilgan va aniq murojaat qiluvchini farqlash uchun nafaqat professionallik/noprofessionallik, rasmiyatchilik/norasmiylik, balki shaxsiyat/jamoaviylik mezoni ham dolzarbdir. Shunday qilib, ish xatlarida biz tomonidan ajratilgan barcha turdagi manzillar ko'rsatilgan. E'tibor bering, uslubning rasmiyatchiligi,
Ko'rsatilgan adresat va matndagi adresat o'rtasidagi aloqa belgilari shundaki, jo'natuvchi va qabul qiluvchining manzillari sarlavhada va jismoniy shaxsning manzillari bo'lsa, xatning sarlavhasida individual murojaat qiluvchi va adresatning ismlarini ko'rsatmaslik. xat oxirida imzo qo`yish lozim.