Ii bob. ”Eshitdim, ko‘rdim, bajardim” tamoyili asosida soya va makkajo‘xorini birgalikda yetishtirish texnologiyasi

Yorug’likka talabi. Soya qisqa kun o‘simligi. Yorug’lik soyaning o‘sishida asosiy ro‘l o‘ynaydi. Barcha qisqa kunli o‘simliklar hayotida bu omil asosiy hisoblanadi. O‘simlik qisqa kunda yetishtirilganda gullash fazasi tez boshlanadi, aks holda gullash muddati orqaga surilib ketadi va ba’zan kechpishar navlar hatto gullamay qo‘yadi [20].
Ko‘pgina soya navlari uchun 13-16 soatlik yorug’lik uzunligi qulay (optimal) hisoblanadi.
Tuproqqa talabi. Soyani tuproq unumdorligi turlicha bo‘lgan yerlarda o‘stirish mumkin. Soya kislotali, kuchli sho‘rlangan yoki botqoqlangan tuproqlardan tashqari boshqa yerlarda o‘saveradi [12].
Oziq moddalarga talabi. Soya ko‘p miqdorda yer ustki massasi hosil qilishi tufayli mineral o‘g’itlarga talabi ham yuqoridir. Ilmiy izlanishlar natijalaridan olingan ma’lumotlarga ko‘ra gektaridan bir tonnadan va shunga muvofiq yer ustki massasi hosil qilish va to‘plash uchun soya tuproqdan 80-85 kg azot, 30-35kg P₂O, 36-40kg K₂O va 60-70 kg kaltsiy o‘zlashtiradi.
Makkajo‘xorining biologik xususiyatlari
Issiqga talabchanligi. Makkajo‘xori issiqga ancha talabchan o‘simlikdir. Doni 7-8⁰C da una boshlaydi, lekin bunda juda sust unadi va don ko‘pi har xil kasallik bilan kasallanadi. Dala sharoitida uning maysalari qiyg’os unib chiqishi uchun urug’ ekilgan chuqurlikda harorat 10-12C bo‘lishi eng qulay hisoblanadi.
Namga talabi. Makkajo‘xori qurg’oqchilikka ancha chidamli va namni tejab sarflaydigan o‘simlikdir. Uning transpiratsiya koeffitsienti boshoqli g’alla ekinlari va sulinikiga nisbatan ancha past bo‘lib, 230-370 ga teng. Lekin u boshqa boshoqli don ekinlariga qaraganda maydon birligi hisobiga ko‘p nam sarflaydi, chunki ko‘plab vegetativ massa hosil qiladi va mo‘l hosil beradi. Makkajo‘xori namga nihoyatda ta’sirchan bo‘ladi, shuning uchun nam bilan to‘la ta'minlangandagina ko‘k massa va don ho­sili keskin ortadi. O‘suv davri boshlarida nay chiqarish fazasiga qadar makka­jo‘xori namni tejab sarflaydi va yerda nam tanqisligiga zararsiz chidaydi. Keyingi o‘suv davrida namga talabi ortib, jadal rivojlanish, gullash va meva tugish davrlarida (ya’ngi ro‘vak chiqarishiga 10 kun qolganda va ro‘vak chiqargandan keyingi 20 kungacha) maksimal darajaga yetadi. Bu davrda nam etishmasligi hosildorlikning keskin pasayishiga sabab bo‘ladi