Ii bob. ”Eshitdim, ko‘rdim, bajardim” tamoyili asosida soya va makkajo‘xorini birgalikda yetishtirish texnologiyasi

Biologik xususiyatlari.
O‘sish va rivojlanishi. Soya o‘simligi o‘sish va rivojlanishiga qarab ertapishar vegetatsiya (o‘sish) davri 90-100 kun, o‘rtapishar 110-120 va kechpishar 130-140 kunlik navlarga bo‘linadi.Vegetatsiya davrida quyidagi o‘sish va rivojlanish fazalarini o‘taydi: unib chiqish, shonalash, gullash, dukkaklash va pishish. Soya doni bo‘rtishi va unib chiqishi uchun quruq vazniga nisbatan 130-160% suv talab qiladi. Doni bo‘rtgandan keyin 2-3 kun o‘tgach murtaklari rivojlanib murtak ildizchalari va murtak poyacha (urug’ palla poyasi) o‘sa boshlaydi. Unib chiqqandan keyin 20-25 kun mobaynida 15-20 sm uzunlikkacha o‘sadi. Birinchi uch qo‘shaloq barg, unib chiqqandan 5-7 kundan so‘ng paydo bo‘ladi, keyingi barglar o‘z navbatida 4-6 kunda paydo bo‘laveradi [13].
Gullash fazasi naviga, turli iqlim sharoitiga va ekish muddatiga qarab, to‘liq unib chiqqandan keyin 35-40 kunda boshlanadi. O‘simliklarda gullash boshlanishi bilan intensiv o‘sish ham boshlanadi. Gullash birinchi bo‘lib poyaning pastki asosiy shoxlarida boshlanadi va yuqoriga qarab ochilib boradi. Meva tugish (dukkak hosil qilish) va pishish fazalari ham xuddi shunday tartibda ro‘y beradi. Gullashdan to dukkaklari yetilib pishguncha 40-60 kun o‘tadi. Doni 15-20 kundan so‘ng to‘liq pishib yetiladi.
Issiq haroratga talabi. Soya issiqsevar o‘simlik, urug’ yerga ekilgandan keyin, uning unib chiqishi, gullashi va pishishi uchun zarur shart-sharoitlardan biri bu haroratdir [14].
Olimlarning ma’lumotlariga ko‘ra erta pishar navlarining pishib yetilishi uchun 1800-2000⁰C, o‘rtapishar navlar uchun 2600-2800⁰C va kechpishar navlar uchun 3000-3200⁰C harorat lozimdir. Urug’ning unib chiqishi uchun minimal harorat 8⁰C, 12-14⁰C da urug’lar bir tekis unib chiqadi.
Namga talabi. Donli va dukkakli ekinlar ichida soya suvga nisbatan talabchandir. Soyadan yuqori hosil olish uchun uning namga bo‘lgan talabini to‘liq qondirish kerak. Bir gektar yerga ekilgan soya vegetatsiya davrida 3200 m³ dan 5500 m³ gacha suv sarflaydi. Shuning uchun gullash va dukkak hosil qilish davrida o‘simlikning suvga bo‘lgan talabi qondirilmasa, hosil keskin kamayadi [15].