Icmailov Astan Ibragimovich Bokiyev Abdujolol Abdulxamitovich

cos
φ
=1
bo‘lib, induktiv qarshilikdagi kuchlanishning tushuvi nol bo‘ladi. Natijada stator 
chulg‘amida hosil bo‘lgan e.yu.k. 
E
ko‘payib, uning qiymati kuchlanishga 
yaqinlashadi. E.Yu.K. qiymatining ortib borishi bilan aylantiruvchi momentning 
maksimal qiymati ham birmuncha ortadi, ya’ni 
bo‘ladi 
(5,5.4-rasm). Sinxron motorning maksimal momenti kuchlanish qiymatining 
birinchi darajasiga proporsional bo‘ladi. Bu esa uning yana bir afzalligidir. 
Ayon qutbli va, demak, past chastotali sinxron motorlarning statori bilan rotori 
orasidagi havo bo‘shlig‘i aylana bo‘yicha turli qiymatga ega bo‘lgani uchun 
ularning 
va 
qarshiliklari o‘zaro teng bo‘lmaydi. Shu sababli yakor 
reaksiyasining ta’siri bo‘ylama va ko‘ndalang o‘qlar bo‘yicha alohida hisobga 
olinadi. Bunda elektromagnit moment ham ikki momentning yig‘indisidan 
iborat, ya’ni
(5.5.3) 
deb qabul qilindi,
bunda 
va 
– tegishlicha ko‘ndalang va bo‘ylama induktiv 
qarshiliklar; 
– motorning sinxronlashtiruvchi momenti; 
– motorda hosil bo‘lgan reaktiv moment. 
Demak, bunday motorlarda sinxronlashtiruvchi momentdan tashqari, 
reaktiv moment ham hosil bo‘ladi. 5.5.5-rasmda ayon qutbli sinxron motorning 
burchak xarakteristikasi ko‘rsatilgan.

---

321 
5.5.5- rasm. Ayon qutbli sinxron motorning burchak xarakteristikasi. 
5.5.5-rasmga binoan ayon qutbli sinxron motor eletromagnit momentning 
maksimumi 90
0
dan kichik bo‘lgan 
Ө
burchagida hosil bo‘ladi. Ayonmas 
qutbli sinxron motorlarda 
bo‘lgani sababli, reaktiv moment hosil 
bo‘lmaydi. [1,3] 
5.5.6- rasm. Ayon qutbli sinxron motorning burchak xarakteristikasi.