Icmailov Astan Ibragimovich Bokiyev Abdujolol Abdulxamitovich

X
c
– qutblari ayon bo‘lmagan sinxron mashinaning sinxron qarshiligi. 
21.4 -rasmda sinxron motorning 
i
q1
 < i
q2
 < i
q3
toklari va ularga teshgishli 
E
1
 
< E
2
 
< E
3
E.Yu.K.
lariga binoan (5.5.2) ifoda asosida qurilgan burchak 
xarakteristikalari ko‘rsatilgan. 
5.5.4- rasm. Cinxron motorning burchak xarakteristikalari. 
Bu xarakteristikalarning 
Ө
= 0÷90
0
gacha bo‘lagi ularning turg‘un, 
Ө
=90÷180
0
gacha 
bo‘lagi 
esa 
ularning 
beqaror 
qismi 
deyiladi. 
Xarakteristikaning turg‘un qismida motorning yuklamasi ko‘payishi bilan 
Ө
burchagining qiymati ortib boradi. Bunda motorning aylantiruvchi momenti 
ham, yangi qarshilik momentiga tenglashtirgunga qadar o‘z-o‘zidan ortib 
boradi. Qarshilik momenti aylantiruvchi momentning maksimal qiymatidan bir 
oz ortishi bilan 
Ө
<90
0
bo‘lib, sinxron motorning aylantiruvchi momenti 
kamayib boradi va momentlar muvozanati tiklana olmay motor o‘z-o‘zidan 
to‘xtab qoladi. Sinxron motor yuklamasining tasodifan keskin o‘zgarishini 
hisobga olib, 
Ө
burchakning nominal qiymatini 
25÷30
0
ga teng qilib olinadi. 
Demak, sinxron motorning o‘ta yuklanish qobiliyati 
bo‘ladi. 
U
va 
f = const
bo‘lsa, motordagi magnit oqimning umumiy qiymati ham 

---

320 
o‘zgarmas bo‘ladi. Demak, rotor qo‘zg‘atish chulg‘amidagi tok ko‘paytirilsa, 
stator chulg‘amidagi tokning magnitlaniruvchi qismi kamayadi. SHunga binoan, 
qo‘zg‘atuvchi tok qiymatini ko‘paytirish bilan elektr tarmog‘idan statorga 
beriluvchi tokning reaktiv qismini nolga tenglash mumkin. Bunda