I qism. Fotometriya asoslari

2.1.4. Yoritish va yorqinlik darajasining kontrasti 
Kinematografiyaga va televideniega rassomlik san’atining ta’siri 
juda katta. XVII asrning italiyalik rassomi Mikelandjelo de Karavadjo 
Yevropa rassomchik san’atining reformatori, rassomchilikda realizm 
asoschisi va «barakko» yo‘nalishining ulkan ustalaridan biri hisoblanadi. 
Mikelandjelo de Karavadjo birinchilardan bo‘lib, «kyaraskuro» yozuv 
usulini – yorug‘lik va soyaning keskin qarama-qarshiligini, ya’ni 
yorug‘likning kontrastligini qo‘lladi. 
Yoritish kontrasti – tasvirga olinayotgan obyektni hajmiy 
yoritishning tavsifi bo‘lib, maksimal yoritilganlikning (Ye
maks
) minimal 
yoritilganlikga (Ye
min
) nisbati bilan ifodalanadi. 
Odatda E
max
sifatida kalit yoritilganlik, E
min
sifatida ob’ektning 
syujetli-muhim soyali qismining yoritilganligi qabul qilinadi. 

---

89 
Taxminan, yoritish kontrastining 1:1,5 - 1:2 nisbatlari normal 
yoritishga, 1:4 nisbat - kechqurung‘i yoritish effektiga, tabiatda 
uchraydigan bulutsiz obi-havoda quyoshli yorug‘likda 1:8—1:10 
nisbatlar kuchli konrastga mos keladi.
Yorqinlik kontrasti – tasvirga olinayotgan ob’ektning yorug‘likni 
qay-tara olish qobiliyatining tavsifi bo‘lib, uning maksimal 
yorqinligining (ρ 
maks
) minimal yorqinligiga (ρ 
min
) nisbati, ya’ni uning 
faktrusining (sir-tining) chetki qaytarish koeffitsientlarining nisbati bilan 
ifodalanadi. 
Agar bo‘yoqning maksimal yorqinligi sifatida yangi oqqa 
bo‘yalgan sirtning yorqinligini 80% deb, minimal qora duxobaning 
yorqinligi 1% deb qabul qilinsa, unda pavilon ob’ektini tasvirga olishda 
yorqinlik kontrastining mumkin bo‘lgan chegaraviy kattaligi, taxminan, 
80 – 90 ga teng bo‘ladi. Bu kattalik logarifmik ifodada 1,9 soni bilan 
ifodalanadi.