I mavzu. «Ilmiy tadqiqot metodologiyasi» fanining maqsadi va vazifalari

Birinchisiga
eng 
umumiy tadqiqot usullari-falsafiy izlanish usullari kiradi. Bular plyuralistik yondashuv, tanqidiy 
ratsionalizm, dialektik, germenevtik, fenomenologik va boshqa falsafiy tadqiqot usullari bo‘lib, 
ular nazariy tafakkurni yuqori qatlamlarida amal qiladi. Bu qatlamda ilmiy tadqiqot usullarini 
mohiyati, funksiyalari, o‘zlariga xos xususiyatlari tahlil qilinadi, yangi g‘oyalar va 
tamoyillarning nazariy va uslubiy mazmuni, evristik (ijodiy) istiqbollari muhokama qilinadi. 
Ikkinchisiga
umumilliy tadqiqot usullari kiradi. Bu tadqiqot usullaridan fanning turli 
sohalari va tarmoqlarida foydalanadilar, shu bois ular fanlararo, tarmoqlararo tatbiq qilish 
hislatiga ega. 
Umumilmiy tadqiqot usullarini tasniflash ilmiy bilish darajalari tushunchasi bilan 
bog‘langan. Xususan, empirik bilish darajasida kuzatish, taqqoslash, eksperiment usullari 
qo‘llaniladi. Nazariy tadqiqot sohasida tuzimli yondashuv, aksiomalashtirish, mavhumlashtirish, 
formallashtirish usullaridan foydalanadilar. 
Hozirgi paytda umumilmiy maqomga ega bo‘lgan ob’ektlarni sinergetik yondashuv
tamoyillari asosida o‘rganish keng tarqalmoqda. Ayni paytda sinergetik tadqiqot metodologiyasi 
ham shakllanmoqda. 
Shunday usullar mavjudki, ular ham empirik, ham nazariy bilish darajasida qo‘llaniladi. 
Masalan, axborotli (informatsion) yondashuv, modellashtirish, kompyuterli eksperiment va 
boshqalar.