I mavzu. «Ilmiy tadqiqot metodologiyasi» fanining maqsadi va vazifalari

Yana bir marta qaytaramiz!
1. Inson o‘z faoliyati samaradorligini oshirish uchun turli vosita va usullardan 
foydalanadi. 
2. Usul-bu amaliy yoki nazariy natijaga erishish maqsadida tatbiq qilinadigan 
qoida, ko‘rsatma va tamoyillar tizimidir. 
3. Usul biron – bir faoliyatni amalga oshirish quroli sifatida oldin jismoniy mehnat, 
keyinchalik aqliy faoliyat sohasida keng tatbiq qilingan. 
4. Usul izlanish samaradorligini ta’minlaydigan tizimli qurol bo‘lib, ilmiy 
tadqiqotda belgilangan muammolarni hal qilishni muhim shartidir. 
5. Izlanish ob’ekti qanchalik murakkab bo‘lsa, shunchalik takomillashgan tadqiqot 
usullaridan foydalanishga to‘g‘ri keladi. 

---

6. Olimlar va faylasuflar har doim tadqiqot usuli muammolari bilan 
shug‘ullanishgan. 
7. Tadqiqot va usul o‘rtasida uzviy bog‘lanish mavjud. Yangi ishlab chiqilgan 
g‘oyalar va tushunchalar keyingi tadqiqotlarda uslubiy qoida, tamoyil sifatida foydalaniladi. 
8. Tadqiqot usuli ob’ektga berilgan savolga javob olish vositasidir. 
9. Usulga doir mulohazalar metodologiya ilmi predmetini tashkil qiladi. 
10. Fan yoki mavjud nazariyada tub o‘zgarish sodir bo‘lganda, tatbiq qilinayotgan 
usullar qayta ko‘rib chiqiladi, yangi tadqiqot ob’ektiga mos izlanish usuli ishlab chiqiladi. Bu ish 
metodologik faoliyat doirasiga kiradi. 
11. Metodologiya usul, uning mohiyati va funksiyalari, usullarning ijodiy hislatlari 
haqidagi ta’limot bo‘lib, doimo tadqiqotchining diqqat markazida turadi. 
12. Fanda sodir bo‘layotgan differensiatsiya (tarmoqlanish) va integratsiya (birlashish) 
jarayonlari usullar ko‘pxilligi hodisasini keltirib chiqaradi. 
13. Tadqiqot usullari tasnifini bir qancha asos yoki belgi bo‘yicha amalga oshirish 
mumkin: 
- yo‘nalishlar bo‘yicha, matematik, fizik, biologik va usullar; 
- soha va darajalar bo‘yicha: tabiiy-ilmiy, ijtimoiy-gumanitar tadqiqotlar usuli; 
- tatbiq qilinish miqyosi bo‘yicha : eng umumiy, umumilliy, maxsus ilmiy usullar.