И. М. Абдуллаева, Д. T. Азимов. “Ахборот тизимлари

 
6.3. Молиявий ахборот тизимлари ҳисоботларининг турлари 
Чиқувчи 
ҳисоботлар 
санаб 
ўтилган 
вазифаларни 
ечишда 
шакллантирилади, бошқарув учун жуда ҳам муҳим бўлади ва шунинг учун 
истисносиз тактик даражадаги барча менежерлар ҳамда ташкилот раҳбарияти 
томонидан фойдаланилади. 
Фондлардан 
фойдаланиш 
ҳақидаги 
ҳисоботнинг 
муҳимлигини 
таъкидлаймиз. Фондлардан самарали фойдаланишни бошқаришга қодир 
бўлмаган ташкилотлар кўпинча паст даромадларга эга ва оқибатда 
банкротликка дуч келади. 
Қуйидагилар молиявий ва бухгалтерия ахборот тизимларига мисол 
бўлиши мумкин: 

---

64 

буюртмалар портфелининг таҳлили – фирманинг буюртмалар 
портфелини инвестициялар кесмасида ишлаб чиқиш;

фойдани режалаштириш – фойдани узоқ муддатли режалаштириш;

дебиторнинг ҳисоби – фирмага тегишли пулларни кузатиш; 

бюджетни ҳисоблаш – қисқа муддатли бюджетни тайрлаш. 
Стратегик даражадаги тизимлар компанияга узоқ муддатли инвестиция 
киритишда қўйилган мақсадларга эришишга ѐрдам беради ва фирманинг 
молиявий ҳолатини узоқ муддатларга башорат қилишни амалга оширади. 
Тактик даражада ахборот тизимлари менежерларга яхлит тасвирни кўриш ва 
ташкилот молиявий ресурларини назорат қилишга ѐрдам беради. Билимлар 
базалари фойдаланувчилар ихтиѐрига молиявий киритмалардан кўпроқ фойда 
олиш учун таҳлилий воситаларни тақдим этади. Операцион даражада ишловчи 
молиявий тизимлар чеклар, етказиб берувчиларга тўловлар, қимматбаҳо 
қоғозларни сотишдан даромадлар ва бошқа пулли операциялар каби молиявий 
транзакцияларни мониторинг қилиш йўли билан пул маблағлари оқимларини 
кузатиб боради.
Интранет-тармоқлар ташкилотлар молиявий фаолиятини бошқаришда 
кенг қўлланиш олмоқда. Ҳақиқатан ҳам, кўпгина ташкилотлар транзакцияларни 
ишлаб чиқишнинг кенгайтирилган тизимларига эга, улар компаниянинг 
молиявий ҳолати ҳақида операцион маълумотларни йиғади. Шунга қарамасдан, 
маъмурий ҳисоботларнинг анъанавий тизимлари, масалан, асосий бухгалтерлик 
китоби ва жадваллари кабилар кўпинча қарорлар қабул қилиш ва 
бажаришларни баҳолаш учун бу батафсил ахборотларни бирга қила олмайди. 
Интранет-тармоқлар молия ва бухгалтерия ҳисобида муҳим роль ўйнайди, улар 
интерактив режимдаги молиявий ва бухгалтерия ахборотларидан оддий
форматда фойдаланиш учун умумлаштирилган қарашни таъминлайди. Улардан 
қуйидаги вазифаларни ечиш учун фойдаланилади: 

асосий бухгалтерия китоби бўйича ҳисоботни тузиш;

лойиҳани амалга оширишга харажатларни белгилаш;

йиллик ҳисоботни тайѐрлаш;

бюджетни тузиш. 
6.2-жадвалда молия ва бухгалтерия ҳисобида Интранет-тармоқлардан 
фойдаланишнинг баъзи бир мисоллари келтирилган.
6.2-жадвал