И. М. Абдуллаева, Д. T. Азимов. “Ахборот тизимлари

5.6-расм. Тизимдан фойдаланиш орқали амалга оширилаѐтган жараѐнлар 
MRP стандартидаги тизимлар корхона материал ресурсларининг ҳисоб-
китоб муаммоларини эмас, балки бошқарув муаммоларини ҳал этади. 
Бугунги кунда машҳур ахборот тизимлари янги кўринишда ERP 
(Enterprise resuorse planing) стандартидаги тизимлар ҳисобланади. ERP 
Буюртмаларни 
бошқариш 
Ишлаб 
чиқаришни 
бошқариш 
Харидларни 
бошқариш 
Режалаштириш 
Захира 
материалларини 
бошқариш 

---

58 
тизимлари ўз вазифаларига нафақат юқорида келтирилган MRP тизимининг, 
балки ташкилотнинг қолган ресурсларини ҳам режалаштиради. Буларга 
молиявий, техникавий ва шу кабилар киради. Демак, ERP тизимлари ташкилот 
фаолиятига тааллуқли соҳаларни қамраб олади. Биринчи навбатда бу тизимлар 
ишлаб чиқариш корхоналарида қўлланилади. ERP стандартидаги тизимлар 
қуйидаги молиявий ва бошқарув вазифаларини амалга оширади: 
- молия ва бухгалтерия; 
- ишлаб чиқариш; 
- сотиш (омбор ҳисоб-китоб, сотиш ва маркетингни ўз ичига олади); 
- транспорт; 
- қурилмаларга хизмат кўрсатиш ва сервис; 
- лойиҳаларни бошқариш;
- шунингдек, ягона бошқарув панели; 
- бошқарув ахборот тизими модули, унинг ѐрдамида бошқарувчи асосий 
бўлим ва ишлаб чиқариш кўрсаткичларини назорат қилади. 
ERPнинг асосий вазифаси корхона жорий иш фаолиятини назорат қилиш 
ва зарур бўлганда, барча салбий ўзгаришлар ҳақида бошқарувчиларга хабар 
беришдан иборат. ERP стандартидаги ахборот тизими бошқарадиган жараѐнлар 
қуйидаги 5.7-расмда келтирилган:
5.7-расм. ERP стандартидаги ахборот тизими бошқарадиган жараѐнлар 
 
Қисқа хулосалар 
Ахборот тизимларининг турли хил туркумлаш кўринишлари мавжуд: 
бошқарув поғоналари бўйича, ахборот тизимининг мураккаблиги ва 
функционал аломатлари бўйича.
Ташкилотнинг турли бошқарув поғоналарига тўрт асосий ахборот 
тизимлари хизмат кўрсатади: транзакцияларни қайта ишлаш тизимлари, 
билимлар билан ишлаш поғонасидаги тизимлари, бошқарув поғонасидаги 
тизимлари ва стратегик поғонадаги тизимлар. Транзакцияларни қайта ишлаш 
тизимлари чексиз такрорланувчи амалларни бажаради ҳамда сотиш, тўловлар, 
Буюртмаларни 
бошқариш 
Мижозларни 
бошқариш 
Маҳсулотларни 
ишлаб чиқариш