I bob. Fermer xo‘jaliklari raqobatbardoshligini oshirishning nazariy va uslubiy asoslari

5-rasm. Mahsulot narxiga nisbatan raqobotbardoshlikni belgilab beruvchi asosiy omillar.
Raqobat sotuvchiga ham o‘z manfaatlarini ro’yobga chiqarish imkoniyatini beradi. Shuning uchun sof raqobat muhitini yaratish va uni rivojlantirishga ta’sir etuvchi quyidagi omillar tahliliga asosiy e’tibor qaratish maqsadga muvofiq:
1. Ishlab chiqarish jarayonida sarflanadigan mavjud resurslarning real hajmi va tarkibiy qismlarining tahlili.
2. Qaysi turdagi tovarlar yoki ko‘rsatiladigan xizmatlarjamiyatning moddiy ehtiyojini yuqori darajada ta’minlanishini aniqlash.
3. Ishlab chiqarishni ratsional tashkil etish va intensiv texnologiyalarni qo‘llash imkoniyatlarini izlash.
4. Ishlab chiqarilgan mahsulotni yakka tartibdagi ehtiyojlar o‘rtasida taqsimlanish tartibini belgilash.
5. Iste’mol talabi, resurslarni etkazib berish va ishlab chiqarish texnologiyasida sodir bo‘ladigan o‘zgarishlarni tizim faoliyatiga tezkor joriy eta olish.
Umuman olganda tashqi va ichki raqobat muhitlarini tartibgasolish va muvofiqlashtirishda davlatning maqbul darajadagi aralashuvi muhim ahamiyatga ega bo‘lib, bu jarayon keng qamrovlichora-tadbirlarni o‘z ichiga oladi. Amalda davlatning iqtisodiyroli keng miqyosda bo‘lib, bu o‘rinda uning bozor sharoitidaraqobat muhitini shakllantirish borasidagi faoliyati quyidagicha bo‘lishi yaxshi samara beradi:
– bozor tizimining samara bilan amal qilishiga imkonberadigan huquqiy-me’yoriy asos va ijtimoiy muhitni ta’minlash;
– xo‘jalik yurituvchi sub’ektlarga bir xil sharoit yaratishgaimkon beruvchi sog‘lom raqobat muhitini rivojlantirish vamuhofaza qilish;– iqtisodiyotni barqarorlashtirish, ya’ni o‘zgaruvchan kon’yunktura tufayli yaratiladigan ish o‘rinlari bilan bandlikni vapulning qadrsizlanishini nazorat ostiga olish, shuningdek,iqtisodiy o‘sishni rag‘batlantirish.
Demak, umumiy tarzda aytish mumkinki, raqobat bozor iqtisodiyoti va raqobati sharoitida xo‘jalik yurituvchi sub’ektlar faoliyatini rag‘batlantiruvchi va tartibga soluvchi asosiy boshqaruv mexanizmi rolini o‘ynaydi.