I bob. Darslik va o’quv adabiyotlarida anorganik birikmalar eng muhim siniflarining yoritilishi 5

Oksidlar mavzusiga oid noan’anaviy dars ishlanmasi.
Darsning maqsadi:
1. O’quchilarning oksidlar to’g’risida egallagan bilim, ko’nikma va malakalarini aniqlash.
2. Kimyo faniga bo’lgan qiziqishlarini orttirish.
3. Amaliy va nazariy kimyoga oid bilimlarni rivojlantirish.
Ko’rgazmali qurollar:
Elektron slaydlar, didaktik kartochkalar, probirkalar, oksidlar, suv, tuxum sarig’i, sirka.
Darsda qo’llaniladigan metod: aralash
Darsning borishi:
3 ta sandiqcha olib kiriladi. Topishmoq orqali ichiladigan moddalar aniqlanadi.
1 – savol.
U yomg’irdir, udir qor,
Tuman hamda yaxmalak,
Yaxshilikni keltirar
Muz bo’lar u, kamalak. (suv)
Sandiqchadan idishda suv olinadi.
O’quvchilar moddani aniqlaganlaridan keyin formulasi doskaga yoziladi.
Ekranda suv haqida slayd namoyish etiladi.
Suv yer yuzining 71% maydoni yoki 361 mln. km² ni egallaydi. Planetadagi suvning hajmi 1,5 mlrd. km³ ga teng.
O’quvhcilar suv haqida qisqa savollarga javob berishadi.
2 – savol.
Fotosintezning asosiy mahsuloti va nafas olganda ajraladigan gaz nima?
O’quvchilar javob berishadi. Bu CO₂ karbonat angidirid.
Idishda karbonat angidirid borligini qanday aniqlaymiz?
Yonib turgan cho’p idishga tiqilsa, olov o’chadi.
Slayd namoyish etiladi. Atmosfera tarkibida 0,04 – 0,03 % CO₂ karbonat angidirid uchraydi. Fotosintez natijasida o’simliklar atmosferadan karbonat angidiridni o’zlashtirib, organik moddalarga aylantiradi. Odamning nafas olishidan hosil bo’lgan karbonat angidiridning uluishi 4 % ga teng.
3 – savol.
Barmog’imda misgina
Yam – yashil bo’lib qoldi.
Tushgan nur yaltirab
Ko’zni quvontirardi
Javobi – mis oksid CuO
Doskada uchchala moddaning formulasi va nomlari yoziladi. Ular o’rtasidagi umumiy o’xshashlik aniqlanadi. Bu moddalar oksidlar bo’lib, ular binar birikmalardir. Binar birikmalar ikki oddiy moddadan tashkil topgan murakkab moddalardir.
Ta’rif berilgandan so’ng o’yin o’ynaladi “Zanjirni uzib yubormang” – har bir qatordan bittadan o’quvchi chiqariladi.
O’quvchilarga oksidlarga yozilgan kartochkalar beriladi. Ularni
oksidlarning toifalarga ajratib sxemaga joylashtirish kerak.
CaO, BaO, K₂O, CO, CO₂, N₂O₃, N₂O₅, P₂O₅, MnO₂, Al₂O₃, CuO, Cu₂O, N₂O, SO₂, SO₃, SiO₂, FeO, Fe₂O₃, ZnO, Li₂O, MgO, NO, TiO₂.
Masalan, asosli, kislotali, amfoter befarq CaO, CO₂, Al₂O₃, CO.
Mashq doskada bajariladi. Javoblar tekshirilib o’quvchilar baholanadi.
Yana har bir qatordan bittadan o’quvchi doskaga chiqariladi.
Tenglamani davom ettiring.