I bob. Darslik va o’quv adabiyotlarida anorganik birikmalar eng muhim siniflarining yoritilishi 5

Mustahkamlash.

14,8 gr so’ndirilgan ohak olish uchun qancha CaCO₃ kerak bo’ladi? Masala doskada yechiladi.
VI. Baholash.
Faol o’quvchilar baholanadi.
VII. Uyga vazifa.
Asoslarga tegishli 10 ta test savollarni tuzing.
Asoslarning olinishi va xossalariga oid bir saotlik dars ishlanmasi.
I. Darsning maqsadi:
Ta’limiy: o’quvchilarning asoslar to’g’risidagi bilimlarini oshirish, ko’nikma va malaka hosil qilish.
Tarbiyaviy: “Ko’rsam eslab qolaman, bajarsam tushunaman” tuyg’usini tarbiyalash.
Rivojlantiruvchi: Mustaqil fikrlash, kimyoviy jihoz va reaktivlar bilan ishlash ko’nikmalarini rivojlantirish.
II. Darsning turi: noan’anaviy.
III. Darsning usuli: aqliy hujum, interfaol usul.
IV. Dars jihozlari: Doska, bo’r, kartochkalar, darslik, kodoskop, davriy jadval, magnit doska, magnitli elementlar.
Karakli laboratoriya jihozlari: shtativ, probirkalar, shpatel, Petri kosachasi, tarozi.
Reaktivlar: Na, H₂O, CaO, NaOH, Ca(OH)₂, CuCl₂, FeCl₃, HCl, H₂SO₄, lakmus qog’ozi, fenolftalein eritmasi.
V. Dars rejasi:
1) Asoslar.
2) Asoslarning olinishi.
3) Asoslarning kimyoviy xossalari.
VI. Darsning borishi:
1. Tashkiliy qism – 1 daqiqa
a) salomlashish;
b) davomatni tekshirish;
c) sinfning darsga tayyorgarlik darajasini aniqlash.
2. Asosiy qism-39 daqiqa.
1. O’quvchilarni kichik guruhlarga bo’lish – 2 daqiqa.
2. O’tilgan mavzuni so’rash – 10 daqiqa.
“Aqliy hujum”
1. Asoslar deb nimaga aytiladi?
2. Asoslarning umumiy formulasini yozining.
3. Asoslar kimyoviy xossasiga ko’ra qanday guruhlarga bo’linadi?
4. Asoslar fizik xossasiga ko’ra qanday guruhlarga bo’linadi?
5. Amfoterlik nima?
6. – OH guruhining nomi?
7. – OH guruhining valentligi?
8. Amfoter asoslar deb nimaga aytiladi? Misol keltiring.
9. Suvda eriydigan asoslarga misol keltiring.
10. Asoslar qanday nomlanadi?
11. Suvda erimaydigan asoslarga misol keltiring.
12. Nima uchun asoslarning ba’zilari o’yuvchi ishqorlar deyiladi?
“Sizning omadli raqamingiz” mashqi
Bunda har bir o’quvchi o’zi yaxshi ko’rgan raqamini aytadi va davriy jadvaldan foydalanib shu raqamdagi elementni topadi va gidroksidini yozadi.
“Anogramma” mashqi
Bunda o’quvchilarga kartochkalar tarqatiladi, kartochkada metallarning nomlari chalkashtirib beriladi, o’quvchilar metal nomini topib, uning belgisini magnit doskaga yozadi, belgilangan vaqt ichida topshiriq bajariladi.
1. Yangi mavzuni o’zlashtirishga tayyorgarlik ko’rish – 1 daqiqa.
2. Yangi mavzuni bayoni – 18 daqiqa.
Asoslarning olinishiga doir reaksiyalar bajariladi va laboratoriya daftariga yoziladi:
O’quvchilar Petri kosachasiga suv solishadi, lakmus qog’ozi botiriladi va natriy metalining bo’lakchasidan tashlashadi, lakmus qog’ozi botiriladi. Reaksiya tenglamasi va o’zgarishlar yoziladi.
1. 2Na+2H₂O=2NaOH+H₂ 2. Ca+2H₂O=Ca(OH)₂+H₂
3. Na₂O+H₂O=2NaOH
Asoslarning kimyoviy xossasiga doir reaksiyalar bajariladi va yoziladi.Hosil qilingan NaOH ga fenolftalein tomiziladi, so’ngra HCl suyultirilgan eritmasidan tomiziladi. O’quvchilar bu laboratoriya ishini ham mustaqil bajarishadi. O’quvchilarga shu o’rinda bu reaksiya neytrallanish reaksiyasi ekanligi aytib o’tiladi.
1. NaOH+HCl=NaCl+H₂O 2. Ca(OH)₂+CO₂=CaCO₃+H₂O
3. CuCl₂+NaOH=Cu(OH)Cl+NaCl 4. Cu(OH)₂=CuO+H₂O
“Ha – Yo’q” o’yini
1. Metall atomi va kisloroddan iborat modda asoslar.
2. Asoslar tarkibidagi OH guruhi soni metall valentligini bildiradi.
3. Asoslar funksional guruhli moddalar.
4. Asoslarda H bo’lmaydi.
5. “NH₄ ioni + gidroksid” asosmi?
6. “Bariy (II) – gidroksid” to’g’rimi?
7. Asoslar faqat fizik xossasiga ko’ra toifalanadi.
8. Zn(OH)₂ amfoter asos.
9. NaOH – o’yuvchi natriy.
10. Cu(OH)₂ suvda eriydigan ishqor.
11. NaOH lakmusni pushti rangga kiritadi.
12. Ni(OH)₂ – yashil rangli asos.
13. Ca(OH)₂ - oq rangli asos.
14. Fenolftalien - rangsiz eritma.
15. Asoslar qizdirganda parchalanadi.

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15
yo’q	ha	ha	yo’q	ha	yo’q	yo’q	ha	ha	yo’q	yo’q	ha	ha	ha	ha