I bob. Biografik metodning nazariy muammolari va adabiy portret

---

1 
MUNDARIJA 
KIRISH.....................................................................................................................2
 I BOB. BIOGRAFIK METODNING NAZARIY MUAMMOLARI VA 
ADABIY PORTRET
1.1. Biografik metodning ilmiy-nazariy va metodik asoslari....................................6 
1.2. Yozuvchi biografiyasining adabiy asarga ko„chishi..........................................22 
II 
BOB. 
YOZUVCHI 
IJODINI 
O‟RGANISHDA 
BIOGRAFIK 
METODNING IFODALANISHI (NASR VA NAZM TIPIDAGI ASARLAR 
MISOLIDA) 
2.1. Biografik metodning tahlil namunalari Abdulla Qahhor ijodi misolida.........30 
2.2. Muhammad Yusuf she‟rlari orqali yozuvchi biografiyasini yaratish...............39 
III BOB. ISHNING AMALIYOTGA TATBIQI 
3.1. Tajriba-sinov natijalari.....................................................................................62 
3.2. Ochiq dars ishlanmasi.......................................................................................65 
XULOSA................................................................................................................79 
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO
‘
YXATI..........................................82 

---

2 
KIRISH
Mavzuning dolzarbligi.
Mustaqillikka erishganimizdan buyon yurtimizda 
har bir sohada ko„plab islohotlar va yangiliklar amalga oshirilmoqda. Yurtimiz 
uzoq yillik istibdoddan keyin yana suveren davlatga aylandi. Istiqlol bois 
adabiyotimiz tarixi bilan bog„liq bir qancha masalalarni ham hal etish zaruriyati 
tug„ildi. Mustaqillikka erishganimizdan keyin adabiyotimizda o„zgacha qarashlar, 
yangi g„oyalar va ayri, o„zgarishlar kirib keldi. Bugun mustaqil O„zbekiston 
o„zining yangi hayotini, qadriyatlarini, haqiqatni tiklashdan, asl tarixni bitishdan 
boshladi. 
Birinchi Prezidentimiz Islom Karimov aytganlaridek, “Tarixiy xotirasiz – 
kelajak yo
‘
q”. Adabiyotimiz tarixidagi shoir va yozuvchilarning hayoti va ijodini 
o
‘
rganish 
ham 
bugungi 
kunning, 
umuman, 
adabiyotning 
dolzarb 
muammolaridandir. 
Mustaqillik mafkurasi booshqa ijtimoiy fanlarda ham yangicha fikr, 
yangicha qarash, eng muhimi, haqqoniy tarixni ro„yobga chiqarish ehtiyojini 
tug„dirdi. Jumladan, adabiyotimiz “biografiya” sini qaytadan xolis tiklash yo„lida 
ham ishlar boshlandi. Asrimiz boshlaridagi ijtimoiy-siyosiy o„zgarishlar, 
jadidchilik harakati, bolsheviklar tuzumining o„rnatilishi, 30-,40-,50-yillardagi 
siyosiy qatag„onlar, 74 yil hukm surgan sho„ro siyosati adiblarimiz ijodiga ham o„z 
ta‟sirini o„tkazgan edi. Nafaqat adiblarimizga, balki shu orqali o„sha davrdagi 
bizga o„xshagan kitobxonlarga ham bu narsa bir qancha salbiy holatlarni keltirib 
chiqargan. Ayni chog„da, ta‟kidlash joizki, ularning ijodiy biografiyasini o„rganish 
sho„rolar zamonida bir tomonlama olib borildi. 
Bugun esa Fitrat, Cho„lpon, Qodiriy, Usmon Nosir kabi qatag„on qurboni 
ijodlari qayta o„rganilmoqda. Shuningdek, sho„ro zamonida ijod qilgan adib va 
shoirlarimiz biografiyasini o„rganish ham yangicha tamoyillar asosida olib 
borilmoqda. Bular esa o„z navbatida yangi tadqiqot metodologiyasini talab 
etayotir. Shu bois ham o„sha davr ijodkorlarining tarjimayi hollarini ilmiy asosda 
o„rganish hamda ular hayoti va ijodining o„rganilmagan qirralarini tadqiq qilib, 

---

3 
ijodkor 
biografiyasini 
to„ldirish 
bugungi 
adabiyotshunoslikning 
dolzarb 
mavzuyiga, qolaversa, hal qilinishi kerak bo„lgan muammoga aylandi. 
Adabiyot tarixini, ijodkor biografiyasini qayta yozish ehtiyoji esa 
adabiyotshunoslikda biografik metod muammolarini o„rganib chiqish vazifasini 
ham dolzarb masalaga aylantirdi. Mening tadqiqotimda yozuvchi (yoki shoir) 
ijodini o„rganishda biografik metodning qay darajada muhim ekanligini bir nechta 
o„zbek adabiyotining zabardast vakillari – shoir va yozuvchilari misolida oldim. 
Tadqiqot ishimda faqat yozuvchi ijodini biografik metodda tahlil qilibgina qolmay, 
shoir ijodini o„rganishda ham biografiyasi bilan birgalikda tadqiq
qilishga 
harakat qildim. Shunda bitiruv malakaviy ishimdagi asosiy obyektlar Muhammad 
Yusuf va Abdulla Qahhorlardir. Bunda yozuvchi tarjimayi holini haqqoniy aks 
ettirish, uning asarlari qatiga singgan biografik holatlarni o„rganishga ham e‟tibor 
berildi.