Hozirgi o’zbek

Аниқловчи тобе гап ҳоким гапдаги олмош билан ифодаланган аниқловчини изоҳлайди. Аниқловчи тобе гап бош гап билан қуйидагича боғланади.

1. 
   Тобе гап олдин келиб, унинг таркибида ким, кимки, кимнинг олмошлари, ҳоким гап таркибида у, унинг, ўшанинг олмошлари бўлади, - са қўшимчаси ёрдамида боғланади. Масалан: Кимнинг кўнгли тўғри бўлса, унинг йўли ҳам тўғри бўлади.
   
2. 
   Тобе гап таркибида қандай, қайси олмошлари, ҳоким гап таркибида шу, ўша, шундай, бундай сўзлари қатнашиб, -са қўшимчаси ёрдамида боғланади: Оилада ота-она қандай бўлса, бола ҳам шундай бўлади.
   
3. 
   Ҳоким гап олдин келиб, унинг таркибида шундай, баъзи сўзлари тобе гап таркибида унинг, улар, бу, бундай сўзлари қатнашади –ки боғловчиси ёрдамида боғланади: Шундай одамлар бўладики, уларнинг ҳурматини жойига қўйиш бурч ҳисобланади.
   

Баъзан олмошлар ҳар икала гапда ҳам тушиб қолиши мумкин. Одам борки, одамларнинг нақшидир (Навоий).
Пайт тобе гап ҳоким гап англатган иш-ҳаракатнинг бажарилиш пайтини билдиради.

1. 
   Тобе гап олдин келиб, унинг кесими –гач (-кач, -қач) –гунча (-кунча -қунча) қўшимчали равишдошлар билан ифодаланади: Болалар келгач, иш бошланиб кетди. Кун ботгунча, қизғин суҳбат давом этди.
   
2. 
   Тобе гапнинг кесими –ган(да), -ган (дан), буён, бери, сўнг, кейин сўзлари орқали ифодаланади. Ўқиш тугаганда, дам олишга чиқилади. Тонг ёришгандан сўнг йўлга чиқамиз.
   
3. 
   Тобе гапнинг кесими –ш, (-иш) қўшимчали ҳаракат номи ва билан сўзи орқали ифодаланади. Баҳор келиши билан кунлар исий бошлади.
   
4. 
   Тобе гапнинг кесими –б (-иб) қўшимчали равишдош орқали ифодаланади. Тонг ёришиб, кўча ҳаракати бошланди.
   
5. 
   Тобе гапнинг кесими –май қўшимчали сўз билан ифодаланади: Иш тугамай, ҳеч кимга рухсат йўқ.