Hozirgi o’zbek

Қўшимчалардаги шакл ва маъно муносабатлар
Қўшимчаларда ҳам худди сўзлардагидек кўп маънолилик, шаклдошлик зид маънолилик ва маънодошлик хусусиятлари мавжуд. Бу ҳолат бир қўшимча билан ҳар хил маъноли сўзлар ясалишида: терим-чи (шахс оти), қизиқ-чи (белги оти), нина-чи (ҳашарот). Бир хил шаклдаги қўшимчанинг сўзларга қўшилиб, турли туркумдаги сўз ясаши натижасида: тин-ч (сифат), соғин-ч (от), ўр-оқ (от), қўқр-оқ (сифат). Шунингдек, шаклан ҳар хил бўлган қўшимчаларнинг бир хил маъноли сўзлар ясаши асосида юзага келади: унум-ли, унум-дор, билим-ли, билим-дон каби.
Қўшимчалар кўп маънолилиги. Бир туркумга мансуб бўлган ҳар хил маъноли сўзлар ясайдиган қўшимчалар кўп маъноли қўшимчалар дейилади.
Қуйидаги қўшимчалар кўп маънолидир:
От туркуми ясовчилари:
-чи: а) чойхона-чи, сув-чи – касб ҳунар оти;
б) тил-чи, бўёқ-чи, трактор-чи – мутахассисликни билдиради;
в) кетмон-чи, ўроқ-чи – шу қурол билан ишловчи шахс отини билдиради;
-ги (-ки, -қи): а) супур-ги, чоп-қи – нарса қурол оти;
б) сев-ги, турт-ки – мавҳум от.
- дош; а) синф-дош, ватан-дош – жойга нисбатан бирлик;
б) замон-дош, тенг-дош – вақтга нисбатан бирлик.
- чилик: а) деҳқон-чилик, сувоқ-чилик, боғдор-чилик - касб ҳунар оти;
б) тирик-чилик, хурсанд-чилик ҳолат оти.
- лик: а) йигит-лик, бой-лик - ҳолат оти;
б) овчи-лик, темирчи-лик - касб ҳунар оти;
в) тоза-лик, яхши-лик - белги хусусият оти.
-ма: а) туг-ма, сур-ма - нарса оти;
б) ботир-ма, пистир-ма - ўрин-жой оти;
в) қий-ма, қатла-ма, қовур-ма - таом оти.
-к, -қ (-ик, -ак, -иқ, -оқ): а) кура-к, таро-қ-нарса оти;
б) ўтло-қ, қишло-қ, тошло-қ - ўрин жой оти.