Hozirgi o’zbek

Шакл ясовчи қўшимчалар. Сўзнинг луғавий маъносини ўзгартирмай, сўз маъносига турли қўшимча маъно қўшадиган қўшимчалар шакл ясовчи қўшимчалар дейилади. Шакл ясовчилар сўзнинг луғавий маъноли қисмига мансуб бўлмай, шаклий қисмига мансубдир. Масалан, қушча сўзидаги қуш луғавий маъно ифодаласа -ча қўшимчаси унинг шаклий маъносини, яъни «кичик қуш»лигини билдирадиган маънодир. Шакл ясовчи қўшимчалар морфологик негиз ҳосил қилади.
Шакл ясовчи қўшимчалар от, сифат, сон ва феъл туркумларида мавжуд:
1) Отлардаги кўплик қўшимчаси: -лар.
2) Отлардаги кичрайтириш – эркалаш қўшимчалари: -ча, -чак, -лоқ, -гина, -кина, -қина. (отагинам, онагинам).
3) Сифат даражаларини ҳосил қилувчи: -роқ, -мтир, -имтир,
-ғиш, -ғимтир, -ш, -иш, -гина (яхшигина, каттагина).
4) Сон турларини ҳосил қилувчи: -нчи (-инчи), -та, -лаб,
-ларча, -тача, -ов, -овлон, -ала, -тадан.
5) феълнинг хосланган шакллари (сифатдош, равишдош, ҳаракат номи) қўшимчалари, нисбат ва феълнинг модал шаклларини ҳосил қилувчи қўшимчалар шакл ясовчи қўшимчалардир.
Сўз ўзгартирувчи қўшимчалар. Сўзнинг нутқдаги бошқа бир сўзга муносабатини (бошқа сўз билан боғланишини) билдирадиган қўшимчалар сўз ўзгартирувчи қўшимчалар дейилади. Сўз ўзгартирувчи қўшимчалар ҳам грамматик маъно ифодалайди, синтактик негиз ҳосил қилади. Масалан, уй-дан сўзида келишик уй-им сўзида эгалик, борди-м сўзида шахс-сон маъноси мавжуд.
Сўз ўзгартирувчи қўшимчаларга отлардаги эгалик ва келишик, феъллардаги шахс-сон қўшимчалари киради. Шунга кўра сўз ўзгартирувчилар икки хил: турловчилар ва тусловчилар.
Тусловчиларга от ва отлашган сўзларга қўшилиб келадиган эгалик ва келишик қўшимчалари киради. Шахс-сон қўшимчалари эса тусловчилардир.
Айрим манбаларда сўз ўзгартирувчи қўшимчалар алоҳида ажратилмасдан от ёки феълнинг маълум шаклини ясаганлиги учун шакл ясовчи қўшимчалар таркибига киритилади.