Turakulov e

5.2.3. O’қituvchi faoliyati turlari

Oliy maktab o’қituvchisining kasbiy faoliyati turli yo’nalishlarda bo’ladi.
Ulardan eng muҳimlari tubandagilar:
O’қuvpedagogikfaoliyat. Bu faoliyat jamiyat talablaiiga mos ravishda oliy maktabda o’қuv jarayonini tashkil etishga yo’naltiriladi. Oliy maktabdagi o’қuv jarayoni uchun o’қuv va ilmiy-tadқiқot ishlarining uzviy boғliқligi, talabalar faolligi va mustaқil ishlari ijodiy potenstial bo’lgan shaxs aҳamiyatini oshirish xarakteridir.
Oliy maktabdagi pedagogik faoliyatda nazariy va amaliy faoliyat қo’shib olib boriladi.
Nazariy faoliyat yangi қonuniyatlarni ochish bilan boғlanadi.
Amaliy faoliyat muayyan vaziyatlarni yangilashga va pedagogik vazifalar tizimini ҳal қilishga yo’nalgan bo’ladi.
O’қituvchi konkret fanni boshқa o’қuv fanlari bilan o’zaro boғlagan , ҳolda uning o’қitilish maқsad va vazifalarini belgilaydi. Talabaning o’қuv- j bilish faoliyatini jonlantirishni ta’minlaydigan o’қitishning mazmuni, zamonaviy shakl va metodlarini o’ylab topadi.
O’қituvchi o’қuv-pedagogik faoliyatining o’ziga xosligi uning ilmiy-tadқiқot ishlarida faol ishtirok etishidir.
Oliy maktab o’қituvchisining pedagogik faoliyati tavsifida olimlar, odatda, N.V.Kuzmina va Z.F. Esarova tadқiқotlariga tayanadilar. Ular қuyidagi komponentlarni farқlaydilar:

• 
  konstruktivlik;
  
• 
  tashkilotchilik;
  
• 
  ilmiy bilish;
  
• 
  kommunikativlik.
  

Konstruktivlik komponenti ilmiy-tadқiқot, o’қuv-tarbiya ishlarida loyiҳalash yoki o’z konstruksiyalash malakalarida ko’rinadi.
Loyiҳalash malakasi — bu ilmiy izlanishni yoki o’қuv-tarbiya jarayonini modellashtirishning intellektual malakalaridir. O’қituvchining loyiҳalash malakasi Z.F.Esarova tomonidan tadқiқ etilgan.
Oliy maktab o’қituvchisi faoliyatini tavsiflash va baҳolash uchun қuyidagi satҳlardan foydalaniladi:

• 
  reproduktiv. Bunda o’қituvchi faқat o’zining axborotlarini loyiҳalashtiradi, lekin auditoriyadagi talabalarning saviyalarini ҳisobga olmaydi;
  
• 
  moslashuvchan. Bu satҳda o’қituvchi o’қuv axborotlarini auditoriyadagi ta-labalarning saviyalariga mos қilib modellashtiradi;
  
• 
  lokal-modellashtirish. Bu satҳda o’қituvchi axborotlarni bayon қilibgina қolmaydi, balki ayrim masalalar bo’yicha bilim, malaka va ko’nikmalar tizimini modellashtira olishi lozim;
  
• 
  tizimli-modellashtirilgan bilim. Bu satҳda konkret fanni o’zlashtirish uchun zarur bo’lgan o’zfaoliyati va talabalar faoliyati tizimini modellashtiradi;
  
• 
  tizimli-modellashtirilgan faoliyat. Bu satҳda o’қituvchi talabalar bilan birga barcha o’қuv-tarbiya ishlari tizimini modellashtira oladi.